-
معرفی اثر:
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله الذي اسمه دواء و ذكره شفاء
والصلاة والسلام علی الرسول الأعظم محمّد وآله الطيبين الطاهرين
تحولات شگرف و پيشرفتهاي چشمگير علم و فنآوري در عصر حاضر و تأثير آن بر عرصههاي مختلف زندگي، پرسشهاي فراواني پيش روي فقه و فقيهان قرار داده است كه مجتهدان بر اساس اصول و قواعد مبتني بر منابع (كتاب، سنت، عقل و اجماع) بدانها پاسخ داده، ضمن تبيين احكام شرعي مكلّفان، نظامهاي فقهي مورد نياز جامعه را تدوين و ارائه كردهاند.
در اين بين، حوزه پزشكي با توجه به گسترة وسيع و پراهميت آن از يك سو و ابتلاي فراوان انسانها از ديگر سو، يكي از اين عرصههاست كه از گذشته مورد توجه فقيهان و مراجع معظم تقليد بوده كه مسائل و پرسشهاي مطرح در اين حوزه را بر اساس سؤالات مقلّدان، دانشپژوهان و فقه پژوهان پاسخ گفتهاند.
مركز فقهي ائمّه اطهار(عليهم السلام) كه به اهتمام مرجع فقيد شيعه، حضرت آيتالله العظمي فاضل لنكراني(ره) در سال 1376 بنيان نهاده شد و هماينك تحت هدايت هوشمندانه و مدبّرانه خلف صالح آن فقيد، حضرت آيتالله آقاي حاج شيخ محمدجواد فاضل لنكراني ـ دام ظله الوارف ـ قرار دارد، رسالت اصلي خود را فراهم آوردن بستر مناسب جهت توليد دانش و تهيه زيرساختهاي متون درسي و آموزشيِ عرصههاي گوناگون فقه و علوم وابسته به آن ميداند.
بيشك، يكي از سازوكارهاي ارتقاي دانش فقه پزشكي، جمعآوري استفتائات شرعي مرتبط با حوزه سلامت و درمان است كه اين مهم بر اساس طرحي جامع از سوي رياست معظم مركز فقهي در دستور كارِ گروه پژوهشي فقه پزشكي قرار گرفت و به همت محقق ارجمند حجتالاسلام والمسلمين محمدعلي قاسمي ـ زيد عزه ـ (مدير گروه فقه پزشكي) سامان يافت.
اكنون كه به ياري خداوند متعال اين مجموعه آمادة عرضه به انديشهورزان و پژوهشگران شده، ضمن سپاس و ستايش خداوند عزيز و بلندمرتبه، و آرزوي علوّ درجات براي مؤسس معظم مركز، از حمايتهاي رياست مكرّم مركز فقهي و تمامي عزيزاني كه در به ثمر رسيدن اين اثر، معاونت پژوهشي را ياري رساندند، بهويژه مدير محترم مركز، حضرت حجتالاسلام والمسلمين حاج شيخ محمدرضا فاضل كاشاني ـ دامت افاضاته ـ تقدير و تشكر ميشود. اميد آنكه تلاشهاي علمي صورتگرفته زمينهساز رشد و تعالي جامعه اسلامي و چراغي فرا راه جويندگان طريق دانش و معرفت باشد.
معاونت پژوهشی مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام)
-
فهرست مطالب:
پیشگفتار 41 اجرت پزشک 45 حضرت امام خمینی(ره) 47 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 47 حق طبابت و گواهی پزشکی 47 دریافت حق طبابت قبل از بهبودی بیمار 47 دریافت حق طبابت از بیماری که بهبودی نیافته 48 دریافت حق طبابت و عمل جراحی قبل از انجام کار 48 مطالبه مبلغ اضافى از بیمار بابت عمل جراحى 48 نوشتن گواهی پزشکی 49 صدور گواهی نادرست برای بیمار 49 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 49 الف) مسائل 49 ب) استفتائات 51 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 52 هزینهها و اجرت پزشک 52 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 54 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 55 گرفتن حق ویزیت 55 دریافت حق طبابت، قبل از بهبودى بیمار 55 راه تعیین میزان حق طبابت 55 روش دریافت حق طبابت 56 حق ویزیت در فرض عدم بهبودى بیمار 56 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 56 هزینههاى درمان و معاینات 56 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 57 دریافت ویزیت پس از معاینه و مریض نبودن شخص 57 زیرمیزی 58 انرژی درمانی 59 حضرت امام خمینی(ره) 61 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 61 استفاده از هیپنوتیزم جهت درمان بیماری 61 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 62 الف) مسئله 62 ب) استفتاء 62 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 62 آیتالله العظمی تبریزی(ره) 63 معالجه با دعاهای گردنآویز 63 معالجه با توسل به اهلبیت(عليهم السلام) 63 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی 65 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 66 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 67 آزمایشهای پزشکی 69 حضرت آیتالله العظمی خوئی(ره) 71 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 71 اقدام به استمناء جهت آزمایش 71 احکام عکسبرداری به وسیلة اشعه 72 انجام آزمایشات پزشکی بر روی دیوانگان 73 حکم آزمایشات پزشکی قبل از ازدواج 73 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 75 استمناء جهت آزمایش 75 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 75 انجام تحقیقات پزشکی روی حیوانات 76 قرار دادن خود در معرض آزمایشهای خطرناک، برای پیشرفت علم پزشکی 76 انجام آزمایشهای پزشکی بر روی بیمار بدون اطلاع وي 76 پژوهش در طب اسلام 76 تحقیق در معالجه با برخی محرمات 77 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 77 آزمایش برای تشخیص بیماری 77 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 79 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 82 کشف عورت جهت استخدام 82 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 82 عدم انجام شدن آزمایشات لازم 84 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 85 استخدام و معاینة تمام بدن 85 نفی ولد با آزمایش دی ان ای 85 استمناء برای آزمایش باروری 86 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 86 سؤالات مشترک 92 عدم اعتبار آزمایش پزشکی DNA در اثبات زنا و نسب... 93 تشخیص هویت میت از طریق قطع انگشت یا کالبدشکافی 94 آزمایش برای تعیین والدین فرزند 96 اعتبار نظریه آزمایش خون برای کشف واقعیت 98 سؤال دربارة آزمایش خون برای تشخیص نسب 99 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 99 جواز آزمایش دارو بر روی انسان 99 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 99 آموزش و دانش پزشکی 101 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 103 ضرورت یادگیری پزشکی برای بانوان 103 اختلاف نظر استاد و تشخیص دانشجو برای انجام معاینه 103 دیدگاه آیتالله العظمی تبریزی(ره) 103 آگاهی به مسائل پزشکی و پرستاری برای زنان 103 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 104 علم پزشک نسبت به احکام 104 ارتباط با نامحرم در آموزش 104 باروری پزشکی (تلقیح مصنوعی) 105 حضرت امام خمینی(ره) 107 الف) مسائل 107 باروی با اسپرم همسر 109 باروری با اسپرم غیر همسر 110 نسب کودکان با تلقیح صناعی 110 ازدواج فرد متولد با تلقیح صناعی 110 نسب کودکان متولد به طریق تلقیح صناعی 111 ب) استفتاء دربارة انتقال جنین 111 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 112 محرمیت نوزاد دختر و پسر در لقاح مصنوعی 116 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 117 حضرت آیتالله العظمی خوئی(ره) 122 الف) مسائل 122 ب) استفتائات 123 حضرت آیتالله العظمی سیستانی 125 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 126 تلقیح نطفه مرد به همسرش 126 حضرت آیتالله العظمی وحید 128 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 129 الف) مسائل 129 تلقیح با نطفه شوهر 129 باروری با نطفه اجنبی 129 ب) استفتائات 130 نسب در باروری مصنوعی 131 باروری با نطفه شوهر در صورت ضرورت 132 باروری با نطفه شوهر بعد طلاق رجعی 133 باروری با نطفه شوهر بعد از فوت وی 133 باروری مصنوعی به هدف تشخیص امراض ژنی 134 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 143 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 145 تلقیح منى مرد اهل کتاب 147 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 147 الف) مسائل 147 ب) استفتائات 148 حکم اجاره رحم محارم 148 اهداء جنین و اسپرم 148 از بین بردن نطفه رشد یافته در آزمایشگاه 148 انتقال جنین از یک رحم به رحم دیگر 149 حکم شرعی تلقیح مصنوعی 149 گرفتن نطفه شوهر بعد از فوت 150 مادر جانشین 150 تزریق نطفه مرد اجنبی به زن شوهردار 151 پیوند تخمدان زن اجنبی به زوجه 151 احکام انتقال جنینهای آزمایشگاهی به رحم مادر جانشین 151 تولید فرزند با استفاده از محصولات نباتی 153 تولید فرزند با اسپرم نباتی در رحم مصنوعی 153 لقاح خارج رحمی 154 تلقیح نطفه اجنبی به اجنبیه 154 راه حل شرعی تلقیح نطفه مرد اجنبی 155 ولد به شبهه در تلقیح مصنوعی 155 دریافت اجرت توسط مادر جانشین 156 از بین بردن نطفه رشد یافته در آزمایشگاه 156 1. تلقیح مجاز 157 الف) مادر جانشین 157 ب) طلاق از شوهر اوّل و... 159 ج) لقاح خارج رحمی 160 2. تلقیح غیرمجاز 160 الف) تلقیح نطفه متوفّی به زوجهاش 160 ب) پیوند تخمدان زن اجنبیّه به زوجه 161 ج) استفاده از نطفههای موجود در بانک نطفه 161 د) تلقیح نطفه اجنبی به اجنبیّه 162 3. احکام تلقیح مصنوعی 163 نطفه شوهر بدون ایجاد مقدّمات حرام، توسّط خود 163 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 164 اسپرم شوهر با تخمک زن دیگر در رحم همسر 164 استفاده از تخمدان دیگری 165 اجرت تلقیح 165 تلقیح و تعلق فرزند به صاحب اسپرم 165 تلقیح و ربیبه 166 اسپرم مردی که مرده 166 عده در تلقیح 166 قرار دادن اسپرم و تخمک در رحم زن شوهردار 167 انتقال نطفه پس از مرگ به رحم زوجه یا اجنبیه 167 اهدای جنین به رحم دیگر 167 سؤالات مشترک 168 نگاه و لمس حرام؛ تلقیح بین دو اجنبی 169 احکام و آثار انتقال نطفه زوج پس از مرگ به رحم زوجه یا زن جنبی 171 تلقیح اسپرم اجنبی به لحاظ فقدان اسپرم در شوهر 172 نسب ناشی از تلقیح مواد غیر انسانی به رحم مصنوعی 174 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 174 تعریف خنثی و حکم ازدواج 174 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 174 بکارت (تدلیس در بکارت) 177 حضرت امام خمینی(ره) 179 الف) مسئله 179 ب) استفتائات 179 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 181 الف) مسائل 181 معاینة عروس براى بررسى بکارت 181 حکم ترمیم پرده بکارت 181 ارش ازاله بکارت 182 ب) استفتائات 182 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 183 عمل جراحی انتقال بیضه 184 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 185 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 186 ترمیم پرده بکارت 186 ادعاى شوهر مبنى بر باکره نبودن همسر 186 اختلاف زن و شوهر در بکارت 187 ازاله بکارت بر اثر جراحى 187 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 188 ترمیم پرده بکارت 188 آزمایش پرده بکارت 188 فقدان بکارت 189 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 189 ترمیم پرده بکارت 190 ترمیم بکارت و تدلیس 190 استفتائات مشترک از مراجع عظام 190 مفهوم شرط بکارت در عقد ازدواج 190 اختلاف زوجین در بکارت 193 نقش ترمیم پرده بکارت در تخلف از شرط بکارت 194 شرط بکارت زوجه در نکاح و آثار قضایی آن 196 بلوغ 201 حضرت امام خمینی(ره) 203 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 203 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 203 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 206 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 206 احکام بلوغ 206 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 207 رابطه بلوغ و رشد 207 جهل به تاریخ تولد 208 اختلاف زمان تکلیف به اصول و فروع 208 تفصیل بین احکام نسبت به دختران 208 خون دیدن قبل از نه سالگى در دختران 208 حیض و بلوغ دختر 208 شک در بلوغ 208 خون قبل از 9 سالگى با نشانه حیض 209 خون قبل از 9 سالگى حیض یا استحاضه 209 کسى که تاریخ ولادتش را نمىداند و خون دیده 209 خون قبل از 9 سالگى بدون علامت بلوغ 210 یقین به حیض با شک در بلوغ 210 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 210 الف) مسائل 210 ب) استفتائات 210 سؤالات مشترک 212 ملاک سن بلوغ در دختران جهت اجرای حدود و قصاص 212 سن بلوغ دختران 214 امکان جلوگیری از ازدواج پیش از بلوغ در صورت ضرورت و... 217 مفهوم بلوغ 217 بیمارستان 221 حضرت آیتالله العظمی خوئی(ره) 221 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 222 دزدی و سرقت در بیمارستان 222 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 223 دستورات غیر شرعی در مؤسسات پزشکی 223 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 224 احکام بیمارستانه 224 بیماریهای مسری (ایدز) 227 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 229 آموزش اقشار جامعه برای مبارزه با ایدز 229 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 229 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 229 ازدواج با بیمار ایدزی 229 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 232 فسخ نکاح به خاطر ایدز 232 سرایت بیمارى به پزشک 233 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 233 انتقال دادن بیماری ایدز 234 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 235 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 236 ازدواج مبتلایان به ایدز 236 امکان طلاق قضایی در صورت ابتلاء به بیماری ایدز 237 تأثیر بیماری مسری یکی از زوجین در تحقق احصان 238 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 238 احتمال بیماری ایدز و آزمایش قبل از ازدواج 238 سؤالات مشترک از مراجع عظام 238 مبتلا کردن دیگری به بیماری ایدز و مرگ او 239 حکم سرایت دادن تعمدی ویروس ایدز 240 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 240 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 240 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 241 ضمان و نوع قتل در اثر سرایت دادن ویروس ایدز 241 جواز حبس یا قرنطینه مبتلایان به بیماریهای مسری و لاعلاج 242 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 242 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 242 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 243 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 243 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 243 انتشار عمدی یا غیر عمدی بیماری مهلک و مسری به دیگران 243 حکم سرایتدهنده عمدی بیماریهای کشنده؛ کیفیت اجرای قسامه و... 244 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 245 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 245 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 245 ضمان آرایشگر و تزریقکننده آمپول نسبت به صدمات ناشی از استفاده... 246 پزشکی قانونی 249 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 251 الف) مسائل 251 صدور گواهى از طرف پزشک 251 ب) استفتائات 252 جایگاه سخن پزشکی قانونی 252 حضرت آيتالله العظمی گلپايگاني(ره) 253 حجیت نظر پزشک و پرستار 253 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 254 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 254 اثبات جرم از راه پزشکى قانونى 254 تشخیص پزشک در تحقق زنا و لواط 254 نظر متخصص زن و ماما در حکم خونهاى زنانه 255 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 255 اظهار نظر پزشکى قانونى در صورت داشتن مفسده 256 ارزش نظریه کارشناس در جرایم عفافی؛ جواز تفحص در جرایم جنسی 257 حجیت نظر پزشک و پرستار 258 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 258 پیوند اعض 259 حضرت امام خمینی(ره) 261 پیوند اعضا و مرگ مغزی 261 پیوند قرنیه از میت مجهول الهویه 261 پیوند کلیه 262 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 262 قطع اعضای بیمار لاعلاج به منظور پیوند به بیماران دیگر 262 پیوند استخوان میت به فرد زنده 263 پیوند اعضاى حیوانات به انسان 263 کاشت ناخن مصنوعى براى بانوان 263 گرفتن پول در برابر اهدای عضو 265 گرفتن عضو از بیمار فاقد تنفس 265 استفاده از اعضای میت غیر مسلمان در صحنه جنگ 265 فروش خون و کلیه و چشم 265 طهارت و نجاست اعضای پیوندی 266 وجوب اهدای عضو در صورت عدم ضرر 266 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 267 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 272 الف) مسائل 272 ب) استفتاء 272 حضرت آیتالله العظمی خوئی و حضرت آیتالله العظمی تبریزی 273 جدا کردن اعضای مهم بدن 273 مواردی که حفظ جان منوط به قطع عضو باشد 273 بخشیدن اعضای بدن 274 وصیت به بخشیدن عضو 276 خرید و فروش اعضاء 278 حکم پزشک در پیوند اعضاء 278 پیوند عضو بدن دیوانه و بچه با اجازة ولی آنه 279 بخشیدن پوست بدن به دیگری و احکام آن 280 حضرت آیتالله العظمی سیستانی 280 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 281 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 281 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 284 استفاده از اعضاى میت براى پیوند با اجازة ولىّ 284 اجازة ولى براى استفاده از اعضاى میت با عدم رضایت قبلى میت 284 پیوند اعض 285 وصیت میت براى پیوند اعضا و عدم رضایت ولىّ 285 وصیت میت براى پیوند اعضا بعد از موت 285 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 286 پیوند از اعضاى انسان مرده 286 پیوند از اعضاى انسان زنده 288 وصیت به پیوند اعضا 290 پیوند از اعضاى حیوانات 291 پیوند دست قطعشدۀ سارق 291 برداشتن اعضاى بدن اعدامىها براى پیوند 291 پیوند دست قطعشدۀ محارب 292 پیوند عضوى که با قصاص قطع شده است 292 برداشتن اعضاى بیمار لاعلاج براى پیوند 292 برداشتن اعضاى کسى که دچار مشکل مىشود 292 برداشتن اعضا با اطمینان به ردّ پیوند 293 برداشتن اعضاى بدن در غیر مورد ضرورت 293 خرید و فروش اعضاى بدن 294 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 296 خرید و فروش کلیه 296 احکام پیوند 296 پیوند مغز و آثار آن 296 وظیفة پزشک در پیوند 296 اجازة اولیای میّت 297 دریافت هزینة آمادهسازی 298 قصاص قطع دست پیوندی 298 طهارت و نجاست عضو پیوندی 298 حقّ ولیّ دم نسبت به اعضای اعدامی 298 دیه عضو جدا شده جهت پیوند 299 پیوند تخمدان زنی به زن دیگر 299 اعضای پیوندی کشورما برای مسلمانان دیگر کشوره 299 احکام وصیت 300 استفتائات مشترک 300 پاسخهای حضرت آیتالله مکارم به پرسشهای فوق 303 لزوم اذن بیمار در برداشت اعض 303 استفتاء دربارة فروش کلیه 304 وجوب یا عدم وجوب پیوند 305 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 306 فروش اعضای بدن محکوم به قصاص نفس 306 خون گرفتن از محکوم به قصاص نفس یا حد قتل 306 کاشت ناخن مصنوعی 307 دستمزد کاشت ناخن و مژه 307 پیوند اعض 308 پیوند اعضای بدن مسلمان از اعضای بدن کافر 308 تقاضای پیوند از عضو جانی 308 قطع عضو از محکوم به قصاص 308 پیوند اعضای حیوان به انسان 309 تغییر جنسیت 311 حضرت امام خمینی(ره) 313 الف) مسائل 313 تبدیل جنس ظاهری 315 تغییر جنسیت پس از ازدواج 315 تغییر جنسیت زن و شوهر با هم 315 سقوط عدِّه 316 تغییر عناوین 316 محرمیت 317 نسبت به نزدیکان رضاعی 317 کشف جنس واقعی 317 ب) استفتائات 317 تغییر جنسیت 317 تبدیل جنس واقعی 318 تغییر جنسیت با تجویز پزشک 318 حضرت آیتالله العظمی خوئی و حضرت آیتالله العظمی تبریزی 319 احکام تغییر جنس 319 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 320 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 322 الف) مسائل 322 حکم مشخص کردن جنسیت 322 وجوب تغییر و مشخص کردن جنسیت 323 اقدام به تغییر جنسیت توسط پزشک 324 تغییر جنسیت دوجنسی حقیقی 324 اذن شوهر در تغییر جنسیت 324 حدود ضرورت در تغییر جنسیت 324 احکام دوجنسیه 324 احکام شرعی بعد از تغییر جنسیت 325 تکلیف همسران بعد از تغییر جنسیت 325 حکم مهریه بعد از تغییر جنسیت 325 تغییر جنسیت زن در زمان عدّه 326 حکم ولایت فرزندان، بعد از تغییر جنسیت 326 احکام ارث، بعد از تغییر جنسیت 326 محرمیت بعد از تغییر جنسیت 326 ب) استفتائات 327 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 330 حضرت آیتالله العظمی سیستانی 331 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 333 تغییر جنسیت 333 مسائل دوجنسیتیه 333 فرج مصنوعى 334 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 335 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 339 حضرت آیتالله محمدجواد فاضل لنکرانی 344 حکم تغییر جنسیت 344 حکم ستر بعد از تغییر جنسیت 345 حکم قصاص بعد از تغییر جنسیت 345 حکم سهم الارث بعد از تغییر جنسیت 346 پرداخت نفقه بعد از تغییر جنسیت 346 حکم حضانت بعد از تغییر جنسیت 347 حکم افراد ترنس سکشوال 347 شرایط تغییر جنسیت 347 اولویت حفظ نسل بر تغییر جنسیت 347 قضاوت زن بعد از تغییر جنسیت 348 تکرار تغییر جنسیت 348 قراردادهای مشروط به جنسیت بعد از تغییر جنسیت 348 تغییر جنسیت به خنثی 348 وظیفة پزشک در صورت اجبار بر تغییر جنسیت 349 تعلق مهریه بعد از تغییر جنسیت 349 مقدار مهریه بعد از تغییر جنسیت 349 احکام نگاه بعد از تغییر جنسیت 350 حکم مرتد بعد از تغییر جنسیت 350 عناوین خانوادگی بعد از تغییر جنسیت 350 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 351 عده در تغییر جنسیت 352 سؤالات مشترک 352 تنظیم نسل (راههای پیشگیری) 355 حضرت امام خمینی(ره) 357 پيشگيري با عزل 358 جواز یا عدم جواز قطع دائم بارداری؛ بستن لولههای رحم... 358 جلوگیری موقت از بارداری 358 جواز یا عدم جواز جلوگیری از بارداری به دلیل جنون پدر یا مادر... 359 جلوگیری از حاملگی به دلیل بیماری مادر... 359 فتاوی و استفتائات حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 365 الف) مسائل 365 حکم عقیم شدن دائمى 365 جلوگیرى موقت 366 عزل و احکام آن 367 دیۀ عزل 367 دیۀ از بین بردن نطفه 368 استفاده از دستگاه «آى، یو، دى» 368 الزام بر جلوگیرى 368 ب) استثنائات 369 حضرت آیتالله العظمی خوئی(ره) 370 اجبار شوهر بر نازایی 370 استفاده از دریچه برای جلوگیری از بارداری 370 حضرت آیتالله العظمی سیستانی 370 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 373 جلوگیرى از باردارى 373 جلوگیرى زن بیمار از حاملگى خود 375 ضرر وسایل جلوگیرى از باردارى 375 جلوگیرى از باردارى که مستلزم لمس یا نگاه حرام باشد 375 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی 376 وازکتومی شوهر 377 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 378 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 378 استفاده از دستگاه آي.یو.دی برای جلوگیری از بارداری 378 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 378 جلوگیری از بارداری 380 سؤالات مشترک 386 جراحی برای جلوگیری از بارداری 387 جلوگیری از حاملگی به جهت کنترل جمعیت؛بستن لولههای رحم و منی 388 کنترل جمعیت با عوارض جانبی 388 جلوگیری از حاملگی و نگاه حرام 392 جلوگیری از بارداری 392 جلوگیریهای مجاز 395 استفاده از وسائل جلوگیری 400 حضرت امام خمینی(ره) 400 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 401 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 402 قرصهای جلوگیری 402 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی 403 استفاده از قرصه 403 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 404 الف) مسائل 404 مسائل مرتبط به جلوگیری 404 ب) استفتاء 405 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 405 قرص خوردن زن جهت شرکت در اعتکاف 405 قرصهاى جلوگیرى 406 جلوگیرى از حاملگى 406 خوردن قرص براى جلوگیرى از خونریزى 406 حیض پس از یائسگى با قرص هورمون 407 نزدیکى با زنى که با استفاده از قرص حیض نمىبیند 407 گرفتن جلوى عادت با استفاده از قرص 407 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 407 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 408 از بین بردن قدرت تولید مثل 408 بستن لوله رحم 408 بستن لوله رحم به جهت درمان 408 باز کردن لوله رحم بسته شده 409 کنترل جمعیت 409 عزل (ریختن منی خارج رحم) 410 جلوگیری زن از بچهدار شدن 410 سؤالات مشترک 410 بستن لولههای رحم بدون ضرورت 410 تولید مثل 413 حضرت امام خمینی(ره) 413 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 413 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 413 اسلام و مسئلة رشد جمعیت 413 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 414 تشخیص بیماری 414 جراحی زیبایی 417 حضرت امام خمینی(ره) 419 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 419 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 420 جرّاحى پوست به جهت زیبایى 421 حضرت آیتالله العظمی خوئی(ره) 421 کاشتن مو 421 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 422 عمل زیباسازی بدن 422 کاشتن مو 422 حکم کاشت مو در محل وضو و غسل 422 حکم خالکوبی در وضو و غسل 423 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 423 جراحی غیر ضروری بینی 424 جراحی زیبایی بینی 424 حضرت آیتالله العظمی بهجت (ره) 424 جراحى پلاستیک صورت 424 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 424 جرّاحی زیبایی 424 سؤالات مشترک 425 جراحی پلاستیک برای زیبایی 426 جراحی غیرضروری بینی 427 حکم جراحت موجب نقص زیبایی 427 جنسیت 429 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 431 دیدگاه حضرت آیتالله مکارم شیرازی 431 تمایلات همجنسگرایانه 431 سؤال مشترک 433 جواز عمل جراحی برای تشخیص جنسیت واقعی خنثای مشکل 433 جنون 437 حضرت امام خمینی (ره) 439 الف) مسائل 439 ب) استفتائات 440 اعتبار نظریه کارشناس 440 عدم حق فسخ زن در صورت علم به عیب مرد حین العقد 440 حق فسخ شوهر در صورت جنون زوجه پیش از عقد 440 عدم فسخ نکاح در صورت عقب ماندگی فکری و عقلی زن 441 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 441 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 442 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 443 الف) مسائل 443 ب) استفتائات 444 اگر زوج بعد از عقد روانى شود 444 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 445 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 446 تفاوت جنون ادواری و دائمی در فسخ نکاح 446 فسخ نکاح به خاطر جنون زوجه بعد از عقد 447 سؤالات مشترک 447 مفهوم ذهاب عقل در فقه 447 مسؤولیت کیفری بیماران روانی 448 وکالت برای زمان جنون 449 جنین 451 حضرت امام خمینی(ره) 453 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 453 جراحی مادر برای زنده ماندن یکی 453 از بین بردن برخی از جنینها برای حفظ بقیه 454 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 454 جنین در رحم 455 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی (ره) 455 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 456 الف) مسائل 456 ب) استفتاء 456 جراحى زن حامله 456 بچه مرده در رحم مادر 457 حضرت آیتالله العظمی وحید خراسانی 457 حضرت آیتالله العظمی خوئی(ره) 458 حضرت آیتالله العظمی شبیری زنجانی 459 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 459 الف) مسائل 459 ب) استفتائات 460 انجماد جنین 460 داروی گوارش و مضر بودن برای جنین 460 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 461 تغییرات ژنتیکی 461 حکم کاهش جنین 462 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 463 مسائل مشترک 464 سؤالات مشترک 466 استفتاء پژوهشکده ابن سین 466 نگهداری جنین سقط شده در محیطهای آموزشی 470 مسائل مختلف جنین سقط شده 470 نگهداری جنین در شیشه 472 جنین سقطشده 473 حضرت آیتالله العظمی مکارم 473 مسؤولیت مادر در محافظت از جنین 473 انتقال جنین 474 احکام سقط جنین 474 حجامت 477 حجامت در ماه رمضان 479 حضرت آیتالله العظمی خوئی و تبریزی 479 اجرت شخص حجّام 479 ضمان شخص حجام 479 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 480 اخذ اجرت بر حجامت 480 فوت بعد از حجامت 480 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 481 حقوق بیمار (رازداری) 483 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 485 فاش کردن اسرار بیمار براى بستگانش در موارد ضرورى 485 پوشاندن نقص عضو جنین از والدین 485 دادن پرونده پزشکی بیمار به سایر پزشکان 485 اطلاعاتی که پزشک حین معالجه بیمار به آن دست مییابد 486 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 486 حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی 487 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 489 اطلاعات بیماران 489 حق کشف ترکیبات پزشکی 491 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 491 خالکوبی 492 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 492 ختنه (ختان) 495 حضرت امام خمینی(ره) 497 الف) مسائل 497 ب) استفتاء 498 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 498 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 499 الف) مسائل 499 ب) استفتائات 500 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 501 ختنة زنه 501 ختنه مرد 502 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 502 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 503 حضرت آیتالله العظمی وحید خراسانی 503 حضرت آیتالله العظمی شبیری زنجانی 503 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 504 سؤال مشترک 505 اشتباه ختّان 505 خون (خرید و فروش خون) 507 حضرت امام خمینی(ره) 509 الف) مسائل 509 خرید و فروش خون 509 تعیین وزن و قیمت خون 509 ب) استفتائات 510 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 510 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 510 الف) مسائل 510 انتقال خون 510 اهداى خون 511 گرفتن خون در صورت ضرر 511 اهداى خون در حال روزه 511 خرید و فروش خون 512 ضمان در خون گرفتن 512 علم تزریقکننده به سلامت خون 513 تزریق خون ناسالم 513 تزریق خونى که سبب بیمارى شود 513 ب) استفتاء 514 استفاده از بقایای اجساد کشف شده 514 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی 514 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 514 فروش خون 514 استفاده از خون کافر، لا ابالى و... 514 حضرت آیتالله مکارم شیرازی 515 1. طهارت و نجاست 515 2. خرید و فروش خون 515 3. اهدا و انتقال خون 516 سؤالات مشترک 517 ضمان ناشی از انتقال خون آلوده 517 خرید و فروش اجزاء میته 519 اهدای خون 520 اجازة والدین در اهداى خون 520 گرفتن خون در صورت ضرر 521 اهداى خون در حال روزه 521 خون بند ناف 523 حضرت آیتالله العظمی شبیری زنجانی 525 دانشگاههای پزشکی 529 حضرت آیتالله العظمی خوئی(ره) و حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 529 نگهداری اجزای بدن و یا جنین انسان برای استفادة دانشجویان 530 دخانیات 533 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 533 حکم استعمال دخانیات 533 استعمال دخانیات در اماکن عمومی 535 استعمال دخانیات در هنگام بارداری 536 حکم استفاده از تنباکوی معسل 536 استفاده از مواد مخدر 536 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 537 تولید مواد مخدر 537 کشیدن سیگار 538 مواد مخدر و افیونی 538 ترک سیگار 538 قرص اکس و امثال آن 539 قرص روانگردان و بچهدار شدن 539 درمان 541 حضرت امام خمینی(ره) 543 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 543 وجوب درمان در صورت ضرورت 543 درمانهای پرخطر برای تأخیر انداختن مرگ 544 وجوب درمان با جراحی 545 حضرت آیتالله العظمی خوئی(ره) 545 خوردن داروهای حاوی ژلاتین 545 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی 546 خوردن مضرّ 546 مصرف شربت مخلوط به شراب طبی 547 استعمال تریاک و هروئین و حشیش 547 خوردن بول جهت درمان 548 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 548 نخوردن دارو و تأخیر در بهبودی 548 تصفیه خون در حال روزه 549 حفظ نفس 549 حضرت آیتالله العظمی تبریزی 549 وظیفة پزشک با کسانی که اعتصاب غذا کردند 550 حضرت آیتالله العظمی خوئی و تبریزی 550 الکل 550 خوردن داروهای حاوی الکل 552 استفاده از روغنها و کرمهای حاوی الکل 552 استفاده از داروهای داری اجزاء حیوان حرام گوشت 553 امتحان بعضی از داروه 554 مصرف داروهای دارای ضرر جانی 554 مسائل مختلف داروه 555 معالجه با تلقین دروغین 556 استمناء برای معالجه 556 کشف حجاب در هنگام معالجه 557 مشاهدة فیلمهای مبتذل جهت معالجه 557 معالجه با موسیقی 558 معالجه با جادو، جن و طلسم 558 قرض گرفتن از بانک جهت معالجه 560 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 560 استمناء جهت درمان 560 گرفتن منى براى تشخیص بچهدار شدن 560 حضرت آیتالله العظمی خامنهای 560 لزوم شکافتن شریان بیمار براى تشخیص پزشکى 560 ممانعت بستگان مصدوم از نجات او 561 نجات مصدوم با احتمال خطر براى امدادگر 561 ترجیح در امداد به مسلمان 561 تزاحم در امداد به مسلمانان 562 چشمپوشى از نجات مصدومین خطرساز 562 معالجه بیمار در معرض مرگ از طریق شیوههای درمانی پرخطر 562 وظیفة داروساز در مواقع ضروری 563 انجام استمناء برای آزمایش 564 ترک معالجه بیمار روانی خطرناک 564 استعمال سیگار توسط پزشک حین عمل جراحی 564 حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 565 الف) مسائل 565 احکام درمان 565 لزوم به کارگیرى روشهاى تشخیص 565 ب) استفتائات 569 عمل به دستورات پزشک 570 حضرت آیتالله العظمی تبریزی(ره) 572 حضرت آیتالله العظمى صافى گلپایگانى 573 حضرت آیتالله العظمی سیستانی 579 مواد مخدر 579 حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره) 579 گرفتن منى براى تشخیص بچهدار شدن 579 معالجه سریع و پرخطر یا کم خطر و کم اثر 580 وظیفة پزشک در صورت عدم توانایى بیمار در تهیة دارو 581 نوشیدن مشروبات الکلى براى درمان 581 استفاده از موسیقى براى اغراض علمى و... 581 درمان از راههاى غیر متعارف 581 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 582 الف) مسئله 582 استفاده از خوردنیهای حرام به عنوان دارو 582 ب) استفتائات 582 درمان با گیاهان دارویی 583 انواع درمان 586 روان درمانی 586 کتک زدن بیمار 586 حضرت آیتالله العظمی سبحانی 587 احکام استفاده از الکل 587 الکل سفید در ترکیب دارویی 587 استفاده از الکل در قرص 587 ژلاتین حیوان حرامگوشت به عنوان دارو 588 حق درمان 588 حضرت امام خمینی(ره) 588 حضرت آیتالله العظمی گلپایگانی(ره) 588 حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی 589 مراعات نوبت 589 سؤالات مشترک 590 موسیقی درمانی 590 -
مقدمه:
حوزه پزشکی، یکی از عرصههای پر ابتلا و دارای اهمیت است که با پیشرفت سریع دانش پزشکی، پرسشهای بسیاری را پیش روی فقیهان قرار داده است، به عنوان نمونه مسائلی در زمینه انرژیدرمانی، جراحیهای زیبایی و ترمیمی، سقط درمانی، پیوند اعضا، آزمایشها و تحقیقات پزشکی، انواع باروری، گستره وسیع انواع درمان، سلولهای بنیادی، شیوههای آموزش مطرحشدهاند که فقیهان بر اساس نظام فقهی شیعه به آنها پاسخ گفتهاند.
این عرصه به دلیل ابتلای مردم بدان، همواره مورد توجه فقیهان بوده و آنان کوشیدهاند که مسائل و پرسشهای ایجادشده را رصد کرده و با تحلیل اجتهادی ادله اصولی و فقهی، به تبیین شایستة پاسخهای مناسب بپردازند، از این روی، هر یک از مراجع تقلید، بر اساس سؤالهای مقلدان و محققان، اقدام به پاسخگویی پرسشهای مطرح کردهاند.
تجمیع استفتائات فقه پزشکی، از دیدگاه فقیهان بزرگ، میتواند برای پژوهشگران این عرصه به طور خاص و برای عموم خوانندگان به طور عام مفید باشد، افزون بر اینکه میتواند بخشی از زیرساختهای تکامل گرایش میانرشتهای فقه پزشکی را فراهم آورد.
با توجه به نکات پیشگفته، بر اساس طرح جامعی که از سوی ریاست محترم مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) حضرت آیتالله حاج شیخ محمد جواد فاضل لنکرانی دام ظله، مطرح شد، این پروژه در دستور کار گروه فقه پزشکی مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) قرار گرفت، تا بتواند گامی در راستای تهیه زیرساختهای متون درسی و آموزش «فقه پزشکی» بردارد.
بر اساس طرح یاد شده، همت بر آن است تا نظرات و استفتائات مراجع ذیل، بر اساس عناوین مشخص و کاربردی در فقه پزشکی، به ترتیب حروف الفبا تهیه و دستهبندی شود تا امکان دسترسی سریعتر خوانندگان به آنها فراهم آید.
ـ حضرت امام خمینی(ره)؛
ـ حضرت آیتالله خوئی(ره)
ـ حضرت آیتالله گلپایگانی(ره)
ـ حضرت آیتالله فاضل لنکرانی(ره)
ـ حضرت آیتالله تبریزی(ره)
ـ حضرت آیتالله بهجت(ره)
ـ مقام معظم رهبری؛
ـ آیتالله سیستانی،
ـ آیتالله صافی؛
ـ آیتالله وحید خراسانی؛
ـ آیتالله شبیری زنجانی؛
ـ آیتالله مکارم شیرازی؛
ـ آیتالله سبحانی.
روشن است منظور از مسائل، پرسشهایی است که به گونهای با علم پزشکی، وظایف پزشکان، تکالیف بیماران، و موضوعات نوین این عرصه، ارتباط دارد. بنابراین احکام بیماران و پزشکان مانند جبیره و غسل و کیفیت نماز در این زمره قرار نمیگیرد و چنانچه در برخی موارد به آنها نیز اشاره شده، جنبة فقه پزشکی آن موردنظر بوده یا به دلیل ارتباط شدید با مسائل پزشکی، موردتوجه قرار گرفتهاند.
اکنون که توفیق، رفیق راهم شد تا این مجموعه را تقدیم دانشوران و خوانندگان کنم، سزد که سپاس خویش را به کردگار توانا و دانا، ابراز دارم و یاد آن مرجع فقید حضرت آیتالله العظمی فاضل لنکرانی(ره)، بنیانگذار مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) را گرامی بدارم و علو درجاتش را در دستان دعا به سوی آسمان بالا برم و از همة همراهان این مسیر طولانی، به ویژه حمایتهای ریاست مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) و نیز مدیریت آن مرکز جناب حجةالاسلام و المسلمین فاضل کاشانی و معاون پژوهش جناب حجةالاسلام و المسلمین محمدجعفر طبسی و جناب آقای دکتر مقدادی تشکر و قدردانی نمایم. همچنین ضمن تشکر از دفاتر مراجع عظام تقلید، از پیشنهادهای آنها جهت تکمیل هرچه بیشتر این مجموعه استقبال میکنم.
امید است تلاش صورت گرفته مورد رضایت حضرت احدیت و امام هدایت و مهربانی حضرت ولیعصر(عج) قرار گیرد.
محمدعلی قاسمی
زمستان 1395