سایت مرکز فقهی


بانک استفتائات فقه پزشکی - جلد اول


از مراجع اعظام تقلید
سال نشر: 
1397
زبان: 
دسته بندی: 
گروه علمی: 
گروه فقه پزشکی
شابک: 
978-600-388-107-5
قطع: 
وزیری (سلفونی)
حجم صفحات: 
590
نوبت چاپ: 
اول
  • معرفی اثر: 

    بسم الله الرحمن الرحيم

    الحمد لله الذي اسمه دواء و ذكره شفاء

    والصلاة والسلام علی الرسول الأعظم محمّد وآله الطيبين الطاهرين

    تحولات شگرف و پيشرفت‌هاي چشم‌گير علم و فن‌آوري در عصر حاضر و تأثير آن بر عرصه‌هاي مختلف زندگي، پرسش‌هاي فراواني پيش روي فقه و فقيهان قرار داده است كه مجتهدان بر اساس اصول و قواعد مبتني بر منابع (كتاب، سنت، عقل و اجماع) بدان‌ها پاسخ داده، ضمن تبيين احكام شرعي مكلّفان، نظام‌هاي فقهي مورد نياز جامعه را تدوين و ارائه كرده‌اند.

    در اين بين، حوزه پزشكي با توجه به گسترة وسيع و پراهميت آن از يك سو و ابتلاي فراوان انسان‌ها از ديگر سو، يكي از اين عرصه‌هاست كه از گذشته مورد توجه فقيهان و مراجع معظم تقليد بوده كه مسائل و پرسش‌هاي مطرح در اين حوزه را بر اساس سؤالات مقلّدان، دانش‌پژوهان و فقه پژوهان پاسخ گفته‌اند.

    مركز فقهي ائمّه اطهار(عليهم السلام) كه به اهتمام مرجع فقيد شيعه، حضرت آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني‌(ره) در سال 1376 بنيان نهاده شد و هم‌اينك تحت هدايت هوشمندانه و مدبّرانه خلف صالح آن فقيد، حضرت آيت‌الله آقاي حاج شيخ محمدجواد فاضل لنكراني ـ دام ظله الوارف ـ قرار دارد، رسالت اصلي خود را فراهم آوردن بستر مناسب جهت توليد دانش و تهيه زيرساخت‌هاي متون درسي و آموزشيِ عرصه‌هاي گوناگون فقه و علوم وابسته به آن مي‌داند.

    بي‌شك، يكي از سازوكارهاي ارتقاي دانش فقه پزشكي، جمع‌آوري استفتائات شرعي مرتبط با حوزه سلامت و درمان است كه اين مهم بر اساس طرحي جامع از سوي رياست معظم مركز فقهي در دستور كارِ گروه پژوهشي فقه پزشكي قرار گرفت و به همت محقق ارجمند حجت‌الاسلام والمسلمين محمدعلي قاسمي ـ زيد عزه ـ (مدير گروه فقه پزشكي) سامان يافت.

    اكنون كه به ياري خداوند متعال اين مجموعه آمادة عرضه به انديشه‌ورزان و پژوهشگران شده، ضمن سپاس و ستايش خداوند عزيز و بلندمرتبه، و آرزوي علوّ درجات براي مؤسس معظم مركز، از حمايت‌هاي رياست مكرّم مركز فقهي و تمامي عزيزاني كه در به ثمر رسيدن اين اثر، معاونت پژوهشي را ياري رساندند، به‌ويژه مدير محترم مركز، حضرت حجت‌الاسلام والمسلمين حاج شيخ محمدرضا فاضل كاشاني ـ دامت افاضاته ـ تقدير و تشكر مي‌شود. اميد آن‌كه تلاش‌هاي علمي صورت‌گرفته زمينه‌ساز رشد و تعالي جامعه اسلامي و چراغي فرا راه جويندگان طريق دانش و معرفت باشد.

    معاونت پژوهشی مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام)

  • فهرست مطالب: 

     

    فهرست مطالب

     

    رحم اجاره‌ای 31
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 33
    الف) مسائل 33
    ب) استفتاء 34
    دربارة مادر جنین منتقل شده 34
    حضرت آیت‌الله العظمی خوئی(قدس سره) 34
    آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 35
    الف) مسائل 35
    کشت جنین در رحم زن بیگانه 35
    نسبت فرزند با رحم پرورش‌دهنده 35
    کشت جنین در رحم حیوان 35
    بارورسازى با اسپرم مرد بیگانه 36
    نسبت فرزند بارورى مصنوعى حرام با صاحبان اسپرم و تخمک 37
    ب) استفتائات 38
    اجاره رحم براى بزرگ کردن جنین دیگران 38
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 41
    حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی 41
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 41
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم 42
    مادر جانشین 42
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 43
    نسبت کودک متولد شده در رحم اجاره‌ای 43
    تخمک اهدایی به زن ناز 43
    سؤالات مشترک 44
    قرار دادن نطفه اجنبی در رحم زن اجنبیه 44
    خرید و اجاره رحم زن دیگر 45
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 45
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 46
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 46
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 46
    نسب ناشی از تلقیح مواد غیر انسانی به رحم مصنوعی 46
    روزه و پزشکی 47
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 47
    استفاده از اسپری جهت بیماری‌های تنفسی 47
    قطرة بینی 49
    حکم داخل کردن دوربین عکسبرداری از طریق دهان به معده 49
    حکم آمپولی که جهت معالجه استفاده می‌شود 49
    آمپول و سرم غذایی 50
    بیهوشی و جراحی روزه‌دار 51
    خون دادن شخص روزه دار 51
    ژن درمانی 53
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 55
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 56
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 56
    انتقال ژن از گیاهان و حشرات به یکدیگر 56
    سؤالات مشترک 56
    تحقیق برای به دست آوردن ژن‌های برتر 58
    سزارین 59
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 59
    حضرت آیت‌الله فاضل لنکرانی(قدس سره) 59
    استفاده از باقیمانده‌هاى زایمان 60
    حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس سره) 60
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 61
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 61
    خون سزارین 61
    شک در خون سزارین 61
    سزارین 62
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 62
    سزارین 62
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 63
    نفاس پس از سزارین 63
    سقط جنین 65
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 67
    الف) مسائل 67
    ب) استفتائات 68
    سقط به جهت جنون مادر 68
    از بین بردن نطفه بعد از استقرار در رحم 68
    سقط جنین به جهت مشکلات اقتصادی یا اجتماعی 70
    حضرت آیت‌الله العظمی خوئی(قدس سره) 74
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 77
    خارج کردن جنین 77
    سقط جنین به ‌خاطر حفظ آبرو 77
    وجوب پرداخت دیه بر مباشر سقط 78
    ملاک در جواز سقط جنین 78
    مشروعیت سقط جنین مبتلا به تالاسمی ماژور 82
    خارج کردن زود هنگام جنین از رحم مادر 84
    سقط عمدی جنین 84
    سقط جنین در صورت تجاوز جنسی 84
    سقط به خاطر درمان بیماری 85
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 85
    الف) مسائل 85
    لزوم حفظ جنین با دستگاه انکوباتور 88
    موارد جواز سقط جنین 88
    سقط جنین بعد از چهارماهگى 88
    حکم سقط جنین کافر 88
    احکام زنى که سقط جنین کرده 89
    موارد ضرورت سقط جنین 89
    عدم جواز سقط جنین بیمار و عقب مانده 90
    عدم جواز سقط جنین بر غیر مادر 91
    وجوب دیۀ سقط جنین 91
    وجوب دیۀ سقط جنین بر مباشر 91
    ب) استفتائات 93
    حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس سره) 95
    دیۀ سقط جنین از نطفۀ حرام 99
    حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی 101
    کشتن جنین بوجود آمده از باروری مصنوعی 105
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 106
    اسقاط جنین به خاطر ترس 107
    سقط به جهت ترس از آبرو 108
    سقط جنین به خاطر ناقص بودن آن 110
    اسقاط جنین به خاطر سختی تربیت 112
    اسقاط جنین به خاطر اجبار شوهر 112
    پاکسازی رحم در صورت شک در بارداری 113
    دو جنین به هم چسبیده 113
    کشتن جنین به وجود آمده از باروری مصنوعی 113
    زمان دمیده شدن روح 114
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 114
    سقط جنین در صورت معلولیت جنین و یقین به مرگ آن 114
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 119
    فروش دارو براى سقط جنین 119
    موارد جواز سقط و لزوم حفظ جنین 119
    ابتداى تولّد جنین پرورش یافته در دستگاه 120
    شرط سقوط دیة جنین از مباشر 120
    احتمال یا اطمینان خطر براى مادر با عدم سقط 121
    دیة سقط جنین معیوب و نارس 121
    سقط جنین با مشارکت پدر و مادر 121
    سقط جنین 121
    تجویز داروى سقط جنین 122
    حصول عدّة حامل در سقط جنین عمدى 122
    دیة سقط جنین متکوّن در دستگاه 122
    خودکشى زن حامله و نجات وى و سقط فرزند 123
    ثبوت دیة سقط جنین بر مباشر 123
    دیة به هم زدن نطفه یا سقط جنین 123
    از بین بردن نطفه 124
    دیة سقط جنین به چه کسى پرداخت مى‌شود 124
    رضایت پدر و مادر بر سقط جنین توسط پزشک 124
    عدّه زن حامله در صورت سقط جنین 124
    سقط جنین به وسیلة کتک زدن شوهر 124
    سقوط دیه در موارد جواز سقط 125
    میزان تشخیص نطفه علقه و مضغه 125
    سهل‌انگارى زن در حفظ جنین 125
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 125
    الف) سقط غیر مجاز 125
    بعد از انعقاد نطفه 125
    جنین کافر 126
    سقط جنین غیر شیعه 126
    ب) مواردی که سقط جنین جایز است 126
    نطفه رشد یافته در لوله آزمایشگاه 126
    خطر جانی برای مادر 127
    در صورتی که سلامتی مادر در خطر باشد 129
    جنین معیوب یا ناقص‌الخلقه 130
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 132
    سقط جنین 132
    مباشر در سقط جنین 132
    معلولیت جنین و سقط آن 133
    مصرف الکل در دوران بارداری 133
    مضر بودن حمل 133
    حمل و ضعیف بودن وضعیت جسمی زن 134
    سقط جنین حرام‌زاده 134
    سقط جنین با تزریق آمپول 134
    سقط جنین مرده 135
    دیه سقط جنین 135
    تغلیظ دیة سقط جنین در ماه‌های حرام 135
    پرداخت دیة جنین 135
    مقدار دیة جنین 136
    پرداخت دیه قبل از چهار ماه جنین به فقر 136
    صدمه بر جنین 136
    سقط جنین به وسیلة دارو یا آمپول 137
    سقط قبل از چهارماهگی 137
    سؤالات مشترک 137
    سقط جنین به خاطر حفظ جان مادر 138
    سقط جنین فاقد برخی اعض 139
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 140
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 140
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 140
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 140
    شبیه‌سازی 145
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 147
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 147
    ساختن متکّا‌های پزشکی به شکل اسباب بازی 150
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 150
    شبیه‌سازی عضو انسان 151
    سؤالات مشترک 151
    ازدواج اشخاص متولد از شبیه‌سازی 152
    مسوولیت و ضمان پزشک 153
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 155
    شرط عدم ضمانت پزشک 156
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 156
    ضمان طبیب غیر متخصص 156
    دربارة مسؤولیت پزشک در صورت سهل‌انگاری در عمل جراحی 157
    ضمان فوت مصدوم در حین امداد 158
    ضمان آسیب‌دیدگى جسد 158
    اجازة عمل جراحی 158
    ضمان کارکنان داروخانه در قبال تحویل دارو 158
    ضمان ضرر ناشی از حساسیت دارویی بیمار 159
    ضمان لطمات وارده بر بیمار در حین درمان وی 159
    ضمان لطمات وارده از طرف دستیاران پزشک 160
    ضمان لطمات وارده شده به بیمار بدون تفریط پزشک 160
    ضمان لطمه به بیمار در اثر توصیه دارو توسط افراد معمولی 160
    ضمان ایجاد عارضه به جنین در صورت بی‌اطلاعی پزشک از حاملگی بیمار 160
    ضمان پزشک متخصص و دانا در صورت فوت بیمار 161
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 161
    فراموشى و جهل پزشک 164
    شرط عدم ضمان 169
    دارو و تحقیقات جدید 172
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 174
    اشتباه پزشک منجر به قتل 174
    حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس سره) 178
    مخارج معالجه 180
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 181
    ضمان پزشک 192
    رضایت گرفتن 197
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 198
    الف) مسائل 198
    ب) استفتائات 198
    نپذیرفتن بیمار توسط پزشک 198
    امضای برگه برائت از طرف مریض یا ولی او 199
    عدم تخصص در عمل جراحی 199
    اخذ برائت پزشک 199
    ضمان در قطع عضو یا ایجاد جراحت که لازمه طبابت است 199
    کبود شدن محل تزریق آمپول 200
    عدم کنترل مدفوع و ریح بر اثر جراحی 200
    قطع برق یا خرابی دستگاه در هنگام جراحی 200
    مخارج بیش از دیه 201
    أخذ برائت برای ترمیم دست بیمار 201
    تجویز اشتباهی دارو 201
    تشخیص ظنی بیماری 202
    متخصص فرض کردن دکتر عمومی توسط بیمار 202
    ضررهای ناشی از درمان 202
    انصراف از سفارش ساخت دندان مصنوعی 202
    معالجه ناقص 203
    اجاز برای کشیدن دندان 203
    باقی ماندن چیزی در بدن بیمار 203
    حضرت آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی 204
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 205
    تجویز داروی زیان آور با علم به عدم اضرار 206
    اشتباه پزشک در تشخیص نوع بیمارى 206
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 207
    ضمان 208
    1. خسارات ناشى از داروه 209
    2. خسارات ناشى از اطّلاعات نادرست بیمار به پزشک 212
    3. خسارات ناشى از آزمایشات 212
    4. خسارات ناشى از کوتاهى یا کمبود اطّلاعات پزشک 213
    5. خسارات ناشى از ترک معالجه 214
    6. خسارات ناشى از کمبود امکانات 215
    7. ضمانت پرستاران 216
    8. ضمانت جرّاحان 218
    9. ضمانت آزمایشگاه 220
    10. ضمانت داروخانه 220
    11. ضمانت بیمارستان 221
    12. ضمانت کادر اطاق عمل 221
    13. ضمانت افراد عادى که طبابت مى‌کنند 221
    14. اخذ برائت براى رفع ضمان 222
    15. مواردى که پزشک ضامن نیست 225
    سؤالات مشترک 228
    مسؤولیت پزشک در صورت سهل‌انگاری در عمل جراحی 228
    در ضمان پزشک در صورت استناد فوت یا نقص عضو به وی 229
    طهارت و نجاست در پزشکی 231
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 231
    الکل صنعتى 231
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 231
    اطلاع دادن نجاست وسایل پزشکی به بیمار 231
    نجاست وسایل بیمارستان‌های بلاد غیر اسلامی 232
    استفاده از نخ بخیه تهیه شده از حرام گوشت 232
    خونریزی در حال اعمال جراحی دهان 232
    ورود مجدد وسایل پزشکی نجس به داخل دهان 232
    تماس دست با الکل طبی 232
    نجس بودن الکل طبی 233
    تماس با خون خشک شده روی زخم 233
    تماس با بافت‌های مرده مجاور عضو زنده 233
    تطهیر دندان مصنوعی در دهان 234
    حکم خونابه محل زخم 234
    حکم خون مرده زیر ناخن یا زیر پوست 234
    نجاست سوزن سرنگ در عمل خون گیری 234
    تطهیر خون با پنبه آغشته به الکل 235
    حکم استخوان بیرون زده از بدن 235
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی (قدس سره) 235
    الکل 235
    مواد ضدّ عفونى 235
    داروه 235
    خون 236
    فرآورده‌هاى خونى 236
    منى 236
    ادرار و مدفوع 236
    نخ بخیه 236
    ابزار و آلات اتاق عمل 237
    وسایل آزمایشگاه 237
    حضرت آیت‌الله العظمی خوئی و حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس‌سرهما) 237
    استفاده از نجس در معالجه و عمل جراحی 237
    دندان‌های طل 238
    استفاده از لنز در چشم 238
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 239
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 240
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم 240
    الف) الکل طبّى و صنعتى‌ 240
    ب) خون‌ 244
    ج) اهل کتاب‌ 245
    د) ژلاتین‌ 246
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 246
    نجس شدن دندان‌های پرشده (آمالگام) 246
    مسئله مشترک 247
    مسئله اختصاصى 248
    عادت ماهانه زنان 249
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 249
    امکان حیض زن باردار 249
    استفاده از داروی ضد بارداری 250
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 252
    استفاده از قرص برای جلوگیری از لکه‌بینی 253
    عده زنان فاقد رحم 255
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 257
    عدّه زنان بدون رحم 257
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت (قدس سره) 257
    زمان طهر خانمى که رحم ندارد 257
    حکم حیض با بیرون آوردن رحم 257
    خون دیدن زن‌هایى که رحم خود را خارج کرده‌اند 258
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 258
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 258
    فلسفه عده، عده زنان نازا یا بدون رحم 260
    حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس سره) 260
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 260
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 262
    مهریه و عده زن فاقد رحم 262
    ازدواج با زن فاقد رحم 262
    طلاق خانم فاقد رحم 262
    عده در صورت مصرف قرص 263
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 263
    عدم جواز تقلیل و ازدیاد مدت عده 263
    سؤال مشترک 264
    عده در موارد خاص 264
    عقیم‌سازی 267
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 269
    الف) مسئله 269
    ب) استفتائات 269
    حکم جلوگیری از حاملگی 269
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 270
    وظیفة شخصی که خود را عقیم کرده 270
    حق تقدم در عقیم کردن زوجین 270
    حضرت آیت‌الله العظمی خوئی(قدس سره) 270
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 270
    الف) مسائل 270
    حکم عقیم شدن دائمى 270
    ب) استفتائات 272
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 273
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 274
    حضرت آیت‌الله بهجت (قدس سره) 276
    عقیم کردن زن بدون رضایت وى و شوهرش 276
    بستن لوله براى جلوگیرى از خطر جانى 277
    جلوگیرى از باردارى 277
    بستن لوله‌هاى رحم زن 277
    عقیمى دائمى با خارج کردن رحم 278
    عقیم کردن خود جهت عدم انجام دادن استمنا 278
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 278
    عقیم‌سازی عقب‌مانده ذهنی 278
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 279
    سؤالات مشترک 279
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 279
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 280
    حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی 280
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 280
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 281
    عیوب موجب فسخ نکاح 283
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 285
    الف) مسائل 285
    ب) استفتائات 287
    عدم حق فسخ زن در صورت علم به عیب مرد حین العقد 287
    اثر فسخ نکاح به موجب عدم بکارت در مهر تعیین شده 287
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 288
    صرع زن 288
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 289
    حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس سره) 292
    اعتیاد زوج 309
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 310
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 315
    حق فسخ به دلیل بیماری صرع 315
    دیدگاه‌های آیت‌الله العظمي صافی گلپایگانی 316
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 317
    الف) مسائل 317
    عیوب موجب فسخ نکاح 317
    عیوب زنان 318
    ب) استفتائات 319
    بیماری مسری 319
    فلج بودن دست 319
    بیماری صرع 320
    ضعف اعصاب 320
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 321
    الف) مسائل 321
    زمان حدوث عیوبِ موجب خیار 321
    فوریت خیار فسخ نکاح 321
    طلاق نبودن فسخ 321
    اختصاص مباشرت فسخ به صاحب خیار 322
    ب) استفتائات 322
    عیوب زن و مرد و حکم قضایى براى جدایى 322
    شوهرى که بچّه‌دار نمى‌شود 322
    عیبى که با جرّاحى رفع مى‌شود 323
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 323
    عیبهای مخصوص زنان 324
    عیوب مخصوص مردان 324
    عیوب و بیماری‌های قابل درمان 325
    ز) بیماری‌ها و عیوب جایگزین 326
    برخی از عیوبی که حق فسخ نمی‌آورد 326
    1. بیماری صرع 326
    2. بیماری‌های روحی و عصبی 327
    3 و4. سوختگی و بیماری مانع از آمیزش 327
    5. غیر طبیعی بودن قسمتی از بدن 327
    سؤالات مشترک 328
    اثر قابلیت درمان در سقوط حق فسخ 328
    تدلیس در عیوب 329
    عدم توانایی بر نزدیکی 330
    تدلیس در نکاح 330
    کتمان عیب در خواستگاری 330
    بیماری لوپوس 331
    عقیم بودن زوج یا زوجه 331
    فسخ عقد به خاطر عنین بودن زوج 331
    نفقه زوجه مرد عنین 332
    مداوای بیماری عنن 332
    فرزند‌آوری زوجه 332
    شرط فرزند‌آوری به طور طبیعی 332
    شرط فرزند‌آوری در مدت 5 سال 333
    کالبدشکافی 335
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 337
    الف) مسائل 337
    ب) استفتائات 337
    حضرت آیت‌الله العظمی خوئی(قدس سره) 342
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 342
    مسائل و سؤالات مشترک از حضرات آیات خوئی و تبریزی(قدس‌سرهما) 345
    الف) مسائل 345
    حکم عمومی تشریح 345
    ب) استفتائات 345
    تشریح جهت آموزش 345
    تشریح بدن در امور جنایی 346
    تشریح حیوانات 348
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 349
    تشریح میت 349
    تشریح جسد برای تشخیص جرم 352
    تشریح مرده مشکوک 352
    تجسس در اسلام میت برای تشریح 352
    نگاه به جسد نامحرم و لمس آن در زمان تشریح 353
    تشریح جسد مسلمان اعدامی 353
    تشریح جسد مجهول الهویه 354
    خرید جسد کفار 354
    پیوند اعضای مسلمان به غیر مسلمان و برعکس 354
    قطع اعضای مرده 354
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 355
    تشریح و کالبدشکافى 355
    حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی 359
    حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس سره) 362
    تشریح 362
    تشریح میت 362
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 364
    حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی 368
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 369
    تشریح بدن مسلمان 370
    تشریح کسى که وصیت به تشریح نموده 370
    تشریح جسد مجهول الاسلام 370
    حرمت تشریح جسد مسلمان 371
    تشریح جسد اعدام‌شدگان 371
    نبش قبر براى تعیین قاتل و نجات متّهم 371
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 372
    الف) کالبدشکافى براى تعیین علّت مرگ 372
    ب) کالبدشکافى براى اثبات نسب 373
    ج) کالبدشکافى با عدم رضایت اولیاى دم 373
    د) کالبدشکافى براى تعلیم دانشجویان 374
    هـ) کالبدشکافى جنس مخالف 374
    و) کالبدشکافى براى تشخیص حیات 374
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 375
    خارج کردن پلاتین از بدن میت 375
    تشریح توسط دانشجویان 375
    سؤالات مشترک 375
    جواز کالبدشکافی برای آموزش پزشکی 376
    قطع اعضا و جوارح بدن میت 377
    مسئله مشترک مراجع در موارد جواز تشریح 378
    کورتاژ 379
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 379
    زنى که عمل کورتاژ (سقط جنین) را انجام داده 379
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 379
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 380
    الف) مسئله 380
    ب) استفتائات 380
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 381
    حکم نفاس در کورتاژ 381
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 381
    مرگ از روی ترحم (آتانازی) 383
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 385
    تسریع در مرگ بیمار 385
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 386
    قتل از روی ترحم (آتانازی) 386
    تزریق مواد کشنده به انسان در حال مرگ 386
    کشتن بیمار مرگ مغزی 387
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 387
    الف) مسائل 387
    ب) استفتاء 388
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 388
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 389
    پایان دادن به زندگی 389
    سؤال مشترک 391
    مرگ مغزی 393
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 395
    حضرت آیت‌الله العظمی خوئی(قدس سره) 395
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 398
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(ره) 400
    الف) مسائل 400
    ب) استفتائات 401
    حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی 403
    الف) مسئله 403
    ب) استفتاء 403
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(ره) 404
    ملاک و معیار تحقق مرگ 405
    احکام مرگ مغزی 406
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(ره) 409
    جرّاحى بیمارى که حتماً مى‌میرد 410
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 410
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 413
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 414
    مرگ مغزی 414
    سؤالات مشترک 414
    قتل از طریق قطع دستگاه‌های نگهدارنده حیات نباتی در مرگ مغزی 415
    ملاک تحقق فوت؛ احکام حقوقی و کیفری مرتبط با مرگ مغزی 416
    برداشتن اعضای شخص مبتلا به مرگ مغزی جهت پیوند 418
    استفاده از اعضای بیماران دچار مرگ مغزی درصورت عدم رضایت اولیای دم 420
    پیوند اعضای افراد دچار مرگ مغزی به افراد نیازمند 421
    معاینه توسط پزشک از جنس مخالف 423
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 423
    الف) مسائل 423
    مراجعه زن به پزشک مرد 423
    ب) استفتائات 425
    جواز پرستاری زنان برای بیماران مرد 425
    جواز معاینه توسط پزشک نامحرم (نگاه و لمس حرام) 426
    حضرت آیت‌الله العظمی خوئی(قدس سره) 426
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 428
    وظیفة پزشک مرد در مقابل بیماران زن 428
    نگاه یا لمس بدن غیر همجنس توسط پزشک زن 429
    محرمیت پزشک غیرمماثل براى درمان نازائى 430
    مراجعه روستائیان به پزشک نامحرم 430
    نگاه کردن به داخل شکم بیمار نامحرم 430
    ضرورت در لمس و نظر حرام 431
    مراجعه مردان به پزشک زن از نظر شرعی 431
    مراجعه به دندانپزشک غیرمسلمان 431
    تماس بدنى وسیع براى نجات شخص سرمازده 432
    تنفس دهان به دهان مصدوم نامَحرم 432
    جواز یا عدم جواز مراجعه بیمار زن به پزشک مرد 432
    ملاک ضرورت 437
    نظر به عورت مماثل 437
    لمس بدن زن توسط پزشک 437
    لزوم جداسازی بیماران نامحرم در بخش‌های مراقبت‌های ویژه 441
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 441
    الف) مسائل 441
    پوشش در اتاق عمل 441
    نگاه به نامحرم براى انجام تحقیقات پزشکى 442
    معاینات غیردرمانى 442
    مراجعه به پزشک غیر همجنس 443
    ب) استفتائات 444
    حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی 451
    نگاه به آلت تناسلی بیمار 451
    حضرت آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی 452
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 452
    موارد جواز کشف عورت برای بیمار 453
    کشف عورت در برابر پزشک جهت رفع نازایی 454
    کشف عورت نزد پزشک در حال ضرورت 456
    کشف عورت نزد پزشک به خاطر اطمینان از سلامت 456
    کشف عورت نزد پزشک مرد یا زن جهت جلوگیری از باردار شدن 457
    مراجعه زن به پزشک مرد 457
    حضور زن مریض با پزشک معالج به شکل تنهایی در اتاق پزشک 458
    معنای کلمة ثقه 459
    ملاک تشخیص اضطرار 459
    توقف معالجه‌ بر لمس نامحرم و نگاه به او 460
    نگاه به عورت زن در هنگام وضع حمل 463
    حکم لمس پرستاران زن، بدن مریضان و بالعکس 464
    تزریق آمپول توسط مرد برای زنان و بالعکس 464
    مسائل اختلاط و نگاه به نامحرمان 465
    لمس بدن نامحرم 467
    لمس اعضای جدا شده از بدن زن مریض 468
    نگاه به تصاویر و فیلم‌های مبتذل جهت تعلیم مسائل پزشکی 468
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 469
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت (قدس سره) 474
    مراجعه زن به پزشک مرد و وظیفة پزشک 474
    معاینة بیمار خانمى که جانش در خطر است 475
    مراجعه زن به پزشک مرد 475
    مراجعة زن به پزشک مرد با فقدان زن حاذق 476
    آمپول زدن توسط نامحرم 476
    سونوگرافى زنان توسط مرد 476
    حرمت لمس و نظر اعضاى داخلى نامحرم 477
    کشف عورت براى معالجه 477
    نگاه به عورت زن زائو 477
    مراجعه زن به پزشک مرد با وجود پزشک زن 477
    معاینة عورتین توسط جنس مخالف 478
    نگاه ضرورى به عورت نامحرم 478
    نظر به نامحرم هنگام تحصیل پزشکى 478
    تنها بودن پزشک با بیمار زن 478
    آمپول زدن توسّط نامحرم 479
    لمس بدن نامحرم در اتاق عمل 479
    آب کشیدن عورت بیماران 479
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 479
    لمس 481
    خلوت با اجنبیّه 484
    مراجعه به پزشک غیر همجنس 484
    لمس و نظر 491
    3. احکام لمس و تماس بدنى 493
    4. گفتگو و اختلاط 495
    احکام پوشش 496
    حضرت آیت‌الله العظمی سبحانی 498
    عکس‌های عریان در آموزش پزشکی 498
    لمس مصدوم زن برای نجات بدون رضایت وی 498
    نگاه به بدن در اتاق عمل 499
    موی مصنوعی 499
    سؤالات مشترک 499
    مراجعه مردان به پزشک زن 500
    رعایت موازین شرعی در آموزش پزشکی 501
    مراجعه بانوان به دندان‌پزشک مرد 502
    حکم مراجعة مرد به پزشک زن 503
    ورزش 505
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 505
    اتومبیل‌رانى و موتورسوارى 505
    ورزش یوگا از منظر شرع 505
    ورزش بانوان 505
    دوچرخه سوارى و اسب‌سوارى زنان 506
    قتل در اثر ورزش 506
    نسخه‌های صوری 507
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 507
    به کار بردن حیله و فریب در برخورد با شرکت‌های بیمه 508
    وظائف پزشکان و پرستاران 510
    حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای 510
    حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) 511
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 511
    حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی 512
    وظائف پزشک 512
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 512
    1. وظیفة پزشک در برابر بیماران مختلف 512
    2. وظیفة پزشک در برابر اطرافیان بیمار 516
    3. وظیفة پزشک در برابر همکاران 517
    4. وظیفة پزشک در برابر حکومت اسلامی 517
    5. وظیفة پزشک در برابر خودش 517
    ویزیت 521
    حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی(قدس سره) 521
    اجبار به مراجعه به پزشک 521
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 521
    خلوت در هنگام ویزیت 522
    هزینه‌های درمان و معاینات 523
    یائسگی 525
    حضرت امام خمینی(قدس سره) 527
    حضرت آیت‌الله العظمی‌فاضل لنکرانی(قدس سره) 527
    حضرت آیت‌الله العظمی سیستانى 528
    حضرت آیت‌الله العظمی تبریزی(قدس سره) 529
    حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی 529
    حضرت آیت‌الله العظمی بهجت(قدس سره) 530
    یائسگى در سیده و غیر سیده 530
    تطبیق 50 و 60 سال شمسى با قمرى 530
    عدول به مراجع دیگر در مسئله یائسگى 530
    خون دیدن بعد از پنجاه سال قمرى 530
    حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی 531
    الف) مسئله 531
    ب) استفتائات 531
    فهرست منابع 533
  • مقدمه: 

    حوزه پزشکی، یکی از عرصه‌های پر ابتلا و دارای اهمیت است که با پیشرفت سریع دانش پزشکی، پرسش‌های بسیاری را پیش روی فقیهان قرار داده است، به عنوان نمونه مسائلی در زمینه انرژی‌درمانی، جراحی‌های زیبایی و ترمیمی، سقط درمانی، پیوند اعضا، آزمایش‌ها و تحقیقات پزشکی، انواع باروری، گستره وسیع انواع درمان، سلول‌های بنیادی، شیوه‌های آموزش مطرح‌شده‌اند که فقیهان بر اساس نظام فقهی شیعه به آن‌ها پاسخ گفته‌اند.

    این عرصه به دلیل ابتلای مردم بدان، همواره مورد توجه فقیهان بوده و آنان کوشیده‌اند که مسائل و پرسش‌های ایجادشده را رصد کرده و با تحلیل اجتهادی ادله اصولی و فقهی، به تبیین شایستة پاسخ‌های مناسب بپردازند، از این روی، هر یک از مراجع تقلید، بر اساس سؤال‌های مقلدان و محققان، اقدام به پاسخ‌گویی پرسش‌های مطرح کرده‌اند.

    تجمیع استفتائات فقه پزشکی، از دیدگاه فقیهان بزرگ، می‌تواند برای پژوهشگران این عرصه به طور خاص و برای عموم خوانندگان به طور عام مفید باشد، افزون بر این‌که می‌تواند بخشی از زیرساخت‌های تکامل گرایش میان‌رشته‌ای فقه پزشکی را فراهم آورد.

    با توجه به نکات پیش‌گفته، بر اساس طرح جامعی که از سوی ریاست محترم مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد جواد فاضل لنکرانی دام ظله، مطرح شد، این پروژه در دستور کار گروه فقه پزشکی مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) قرار گرفت، تا بتواند گامی در راستای تهیه زیرساخت‌های متون درسی و آموزش «فقه پزشکی» بردارد.

    بر اساس طرح یاد شده، همت بر آن است تا نظرات و استفتائات مراجع ذیل، بر اساس عناوین مشخص و کاربردی در فقه پزشکی، به ترتیب حروف الفبا تهیه و دسته‌بندی شود تا امکان دسترسی سریع‌تر خوانندگان به آن‌ها فراهم آید.

    ـ حضرت امام خمینی‌(ره)؛

    ـ حضرت آیت‌الله خوئی‌(ره)

    ـ حضرت آیت‌الله گلپایگانی‌(ره)

    ـ حضرت آیت‌الله فاضل لنکرانی‌(ره)

    ـ حضرت آیت‌الله تبریزی‌(ره)

    ـ حضرت آیت‌الله بهجت‌(ره)

    ـ مقام معظم رهبری؛

    ـ آیت‌الله سیستانی،

    ـ آیت‌الله صافی؛

    ـ آیت‌الله وحید خراسانی؛

    ـ آیت‌الله شبیری زنجانی؛

    ـ آیت‌الله مکارم شیرازی؛

    ـ آیت‌الله سبحانی.

    روشن است منظور از مسائل، پرسش‌هایی است که به گونه‌ای با علم پزشکی، وظایف پزشکان، تکالیف بیماران، و موضوعات نوین این عرصه، ارتباط دارد. بنابراین احکام بیماران و پزشکان مانند جبیره و غسل و کیفیت نماز در این زمره قرار نمی‌گیرد و چنانچه در برخی موارد به آن‌ها نیز اشاره شده، جنبة فقه پزشکی آن موردنظر بوده یا به دلیل ارتباط شدید با مسائل پزشکی، موردتوجه قرار گرفته‌اند.

    اکنون که توفیق، رفیق راهم شد تا این مجموعه را تقدیم دانشوران و خوانندگان کنم، سزد که سپاس خویش را به کردگار توانا و دانا، ابراز دارم و یاد آن مرجع فقید حضرت آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی‌(ره)، بنیان‌گذار مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) را گرامی بدارم و علو درجاتش را در دستان دعا به سوی آسمان بالا برم و از همة همراهان این مسیر طولانی، به ویژه حمایت‌های ریاست مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) و نیز مدیریت آن مرکز جناب حجةالاسلام و المسلمین فاضل کاشانی و معاون پژوهش جناب حجة‌الاسلام و المسلمین محمدجعفر طبسی و جناب آقای دکتر مقدادی تشکر و قدردانی نمایم. همچنین ضمن تشکر از دفاتر مراجع عظام تقلید، از پیشنهاد‌های آن‌ها جهت تکمیل هرچه بیشتر این مجموعه استقبال می‌کنم.

    امید است تلاش صورت گرفته مورد رضایت حضرت احدیت و امام هدایت و مهربانی حضرت ولی‌عصر(عج) قرار گیرد.

    محمدعلی قاسمی
    زمستان 1395

کليه حقوق اين سايت متعلق به مرکز فقهي ائمه اطهار (ع) است.