اسرار و آداب نماز
-
معرفی اثر:
این مجموعه شامل جلسههای مختصر مطرح شده در رابطه با اسرار نماز از صدای معارف جمهوری اسلامی ایران است.
از جمله مهمترین مباحث مطرح شده در این کتاب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ضرورت آشنايي با اسرار نماز، حضور قلب در نماز، مراتب و موانع حضور قلب در نماز، اسرار وضوء، سرّ تعيين وقت براي نماز، عقوبت بيتوجهي به وقت نماز، آداب و اسرار حرکات در نماز و... است.
این کتاب در قطع وزیری و در 506 صفحه در سال 1393 به چاپ رسیده است. -
فهرست مطالب:
مـقدمـه۱۳
1ـ ضرورت آشنايي با اسرار نماز۱۷
2ـ ادله وجود اسرار نماز۱۹
3ـ اهميت درک باطن نماز۲۲
4ـ موارد اختلاف باطن اعمال۲۵
5ـ نماز راه رسيدن به حقايق۲۸
6ـ7ـ نماز جامع اسرار همه عبادات۳۱
8ـ نماز محک ايمان و توحيد۳۴
9ـ نماز سير به سوي حق۳۷
10ـ نماز راه رسيدن به يقين۴۰
11ـ مراد از قلب در مسئله «حضور قلب»۴۵
12ـ مقصود از قلب در روايات۴۸
13ـ گناه عامل تيرگي قلب۵۱
14ـ آثار توجّه و اقبال قلب به خدا۵۳
15ـ مراتب حضور قلب۵۶
16ـ خشوع و حضور قلب در نماز۵۹
17ـ موانع حضور قلب۶۲
18ـ لزوم حضور قلب و خشوع۶۵
19ـ راه لذت بردن از نماز۶۸
20ـ با نماز خداوند عهد ميبندد که نمازگزار را داخل بهشت کند۷۱
21ـ حقيقت نماز در همان رکعت اول متجلی است۷۴
22ـ مراتب حضور قلب۷۷
23ـ حضور اجمالی: اشتغال به ثناگويی خداوند۷۹
24ـ توجّه به پذيرفته شدن نماز۸۳
28ـ مرتبه چهارم از حضور تفصيلی:۹۶
30ـ اسباب حضور قلب۱۰۱
31ـ راه توجّه به عظمت پروردگار۱۰۴
32ـ رفع موانع خارجي حضور قلب۱۰۷
33ـ رفع موانع خارجي حضور قلب۱۱۱
34ـ حب دنيا ريشه خواطر قلبي و افکار پراکنده۱۱۳
35ـ حب دنيا بزرگترين مانع حضور قلب۱۱۶
36ـ دنياي مذموم و نکوهش شده۱۱۹
38ـ بغض دنيا افضل اعمال۱۲۵
39ـ لزوم استمداد از خدا براي حضور قلب۱۲۸
40ـ سرّ توجّه قلب به امور دنيويه۱۳۰
41ـ مـراتب طهـارت۱۳۵
42ـ طهارت ظاهر و طهارت باطن۱۳۸
43ـ اسرار وضوء۱۴۱
44ـ سرّ طهارت با آب۱۴۴
45ـ آب رحمت مطلقه وجود۱۴۷
46ـ الهام گرفتن از آب در زندگي۱۵۰
47ـ خلوص و صفا در توجّه به خدا۱۵۳
48ـ سرّ شستن صورت و دستها در وضو۱۵۵
49ـ اقسام وضو در نگاه عرفا۱۵۸
50ـ تأثير دعا و ذکر هنگام وضو۱۶۲
51ـ اسرار وضو در حديث معراج۱۶۴
52ـ وضوي اهل حقيقت (طهارت سرّ)۱۶۷
53ـ اذکار اميرالمؤمنين(ع) هنگام وضو گرفتن۱۷۱
55ـ آثار و فوايد وضو۱۷۸
56ـ اسرار ستر عورت در نماز۱۸۳
57ـ صورت انساني، پوشاننده حقيقت اعمال حيواني بشر۱۸۶
58ـ ستر عيوب و عورتهاي باطني۱۸۹
59ـ سرّ تعيين وقت براي نماز۱۹۷
60ـ حالت نمازگزار هنگام فرا رسيدن وقت نماز۲۰۰
61ـ ايام داراي حقيقت مستقل هستند۲۰۴
62ـ نداي اذان يادآور قيامت۲۰۸
63ـ تعيين اوقات نماز در قرآن۲۱۲
64ـ اهميت نماز صبح۲۱۴
65ـ نماز صبح مشهود ملائکه شب و روز۲۱۶
66ـ لزوم اهتمام بر قضا نشدن نماز صبح۲۱۹
67ـ سرّ اوقات نماز در پاسخ پيامبر(ص) به عالم يهودي۲۲۲
68ـ سرّ تعيين وقت نماز عصر۲۲۴
69ـ سرّ تعيين وقت نماز مغرب و عشاء۲۲۶
70ـ عقوبت بيتوجهي به وقت نماز۲۲۹
71ـ لزوم توجّه به کعبه۲۳۵
72ـ سرّ اهميت کعبه و قبله قرار گرفتن آن۲۳۷
73ـ قبله وامنيت معنوي۲۳۹
74ـ هماهنگي ظاهر و باطن در توجّه به خدا۲۴۱
75ـ صورت باطني عدم توجّه به خدا در نماز۲۴۳
76ـ ويژگيهاي کعبه۲۴۵
77ـ اسرار اذان و اقامه۲۵۱
78ـ اذان؛ دعوت همه قواي ملک و ملکوت براي حضور۲۵۴
79ـ سرّ تکبيرات اربعه و شهادت به وحدانيت خدا در اذان۲۵۷
80ـ ثواب اذان۲۶۰
81ـ سرّ شهادت به رسالت و ولايت در اذان۲۶۳
82ـ نماز بهترين عمل و مايه رستگاري۲۶۵
83ـ اذان دورکننده شيطان۲۶۸
84ـ اذان حکایت اذکار ملائکه در معراج است۲۷۱
85ـ سرّ تکبيرات اربعه در اذان۲۷۳
86ـ سرّ تکبيرات اربعه در کلام امام خميني(ره)۲۷۶
87ـ تکرار موجب باور قلب است۲۷۹
88ـ اسرار شهادت به توحيد۲۸۲
89ـ اسرار شهادت به توحيد۲۸۴
90ـ سرّ شهادت بر رسالت پيامبر اکرم(ص) در اذان و اقامه۲۸۸
91ـ سرّ شهادت به ولايت اميرالمؤمنين(ع)۲۹۱
92ـ نقش ولايت در قبولي اعمال۲۹۴
93ـ شهادت به رسالت و ولايت روح عبادات است۲۹۶
94ـ احضار قواي ملک و ملکوت۲۹۹
95ـ سرّ تکرار حيّ علي الصلاة۳۰۲
97ـ آداب قيام۳۱۰
98ـ حقوق نماز در کلام امام سجّاد(ع)۳۱۳
99 ـ 100ـ حدود نماز در حديث رزام۳۱۶
101ـ حدود و خصوصيات نماز در حديث امام صادق(ع)۳۱۹
102ـ علت خوف و خشيت انبياء و ائمه(ع)۳۲۲
103ـ امام سجّاد(ع) الگوي عابدان۳۲۵
105ـ نيت همان تصميم بر انجام فعل است۳۳۳
106ـ اخلاص و قصد قربت۳۳۷
107ـ اخلاص، عمل را قابل عرضه به پروردگار ميکند۳۳۹
108ـ اخلاص، مصداق هجرت به سوي حق۳۴۲
109ـ اخلاص، مانع تسلط شيطان۳۴۴
110ـ آثار اخلاص۳۴۶
111ـ مراتب اخلاص۳۴۹
112ـ مراتب اخلاص۳۵۱
113ـ مراتب بالاي اخلاص۳۵۴
115ـ فضيلت قرائت قرآن در نماز و غير نماز۳۶۱
116ـ ارزش و اهميت قرائت قرآن۳۶۴
117ـ فضيلت قرائت سوره توحيد۳۶۷
119ـ وجوه عظمت قرآن۳۷۲
120ـ عظمت محتواي مطالب قرآن۳۷۶
121ـ رعايت حق تلاوت قرآن۳۷۸
122ـ تأثير مضاعف قرائت قرآن در نماز۳۸۱
123ـ تعظيم قرآن، توجّه به محتواي آن است۳۸۴
124ـ قرآن کتاب تعليم است۳۸۶
125ـ آداب تلاوت رفع موانع و حجابها (خودبيني ـ افکار باطل)۳۸۹
126ـ آداب تلاوت رفع موانع، عدم انحصار تفسير به فهم گذشتگان۳۹۳
127ـ آداب تلاوت موانع دوم و سوم فهم قرآن: حجاب معاصي و حب دنيا۳۹۵
128ـ آداب تلاوت تفکر و تدبر در قرآن و تطبيق بر خود۳۹۸
129ـ آداب تلاوت قلب خاشع، جسم فارغ، مکان خلوت۴۰۱
130ـ متفاوت بودن قرآن با ساير کتب۴۰۳
131ـ آداب قرائت: تعظيم ـ تفکر۴۰۶
132ـ آداب قرائت: تخصيص۴۰۹
133ـ آداب قرائت: ترقي۴۱۱
134 ـ 135ـ سوره حمد در حديث قدسي۴۱۲
136ـ حقيقت ذکر در روايات۴۱۶
137ـ بسم الله الرحمن الرحيم ذکر خدا۴۱۹
138ـ معناي الله در کلام اميرالمؤمنين(ع)۴۲۲
140ـ استعاذه، آداب آثار و ارکان آن۴۲۸
141ـ استعاذه: مسدود کردن راه نفوذ شيطان۴۳۰
142ـ استعاذه راه نجات از وسوسه۴۳۲
144ـ استعاذه، ورود در حصن خدا و ايمني از همه عذابهاست۴۳۷
145ـ قيام: اعلان آمادگي براي دفاع از حق و مبارزه با شياطين۴۳۹
146ـ آداب و اسرار رکوع۴۴۴
148ـ رکوع ادب و سجده قرب به پروردگار است۴۴۸
149ـ رکوع؛ اظهار عجز و فروتني در برابر پروردگار۴۵۰
150ـ کيفيت رکوع۴۵۲
151ـ آثار طول رکوع و ذکر آن۴۵۵
152ـ معناي رکوع در کلام اميرالمؤمنين(ع)۴۵۸
153ـ حديث معراج و توجّه به عظمت حق در رکوع۴۶۱
154ـ رکوع نيکو وحشت قبر را از بين ميبرد۴۶۳
155ـ سر خم کردن و کشيده قرار دادن گردن در رکوع۴۶۵
156ـ درک عظمت خدا، خضوع ميآورد۴۶۸
157ـ اسرار و آداب سجده۴۷۲
158ـ اهميت سجده۴۷۵
159ـ سرّ سجده بر خاک۴۷۸
162ـ تأکيد ائمه(ع) بر سجدههاي طولاني۴۸۶
163ـ سرّ شهادت به توحيد و رسالت در ابتدا و انتهاي نماز۴۹۲
164ـ حقيقت تشهد۴۹۵
165ـ ادب تشهد۴۹۸
166ـ حقيقت سلام۵۰۴
-
مقدمه:
بسم الله الرحمن الرحيم
در میان عبادات، نماز از اهمیت و ویژگی خاصی برخوردار است. بهترین و مؤثرترین راه برای وصول و رسیدن به حق تعالی نماز است. نماز اقرار به توحید و کبریایی و عظمت خداوند و مالکیت او نسبت به روز جزا و پاداش است. نماز تنزیه خداوند از هر نقص و عیبی است و همة ستایشها و حمدها را مخصوص او میدانیم. با نماز به این باور میرسیم که هیچ وجودی جز خدای بزرگ سزاوار حمد نیست. تمام ستایشها به ستایش او برمیگردد. نماز رسیدن به توحید جامع و دور شدن و برائت از هر شرکی است. نماز اقرار به عظمت و بزرگی خداوند است و اینکه موجود دیگری قابلیت بزرگی را ندارد. نماز بهترین راه برای تسلط بر نفس و مادیات و شهوات است.
روشن است که یک نماز خوب و مفید آن است که نمازگزار تا حدی با اسرار و رموز آن آشنا باشد. این کتاب گوشهای از این اسرار را بر طبق آیات شریفة قرآن کریم و روایات ائمة معصومین(عليهم السلام) آشکار نموده است.
نکتة مهم آن است که همة مؤمنین و نمازگزاران باید همیشه این اسرار را مرور کنند. باید لااقل در هر سال یک بار این اسرار را مرور کنند و مجدداً بخواند و اساساً در امور تربیتی و سیر و سلوک، باید مبانی و توصیهها را تکرار کرد تا نفس با آن خو بگیرد و ملکه آن گردد که نتیجه آن خلق اسرار جدید توسط همین نفس مهذب است.
آنچه که در این مجموعه پیش روی خوانندگان است، مباحث و مطالبی است که در سالهای گذشته در مورد نماز و اسرار آن به صورت جلسههای مختصر مطرح و از صدای معارف جمهوری اسلامی ایران پخش گردیده است. روشن است که در اینگونه از بحثها، تصمیم بر بسط و گستردگی و تعمیق و اشاره به همة ابعاد علمی و معنوی نبوده است و تنها به صورت واضح و روان به گوشهای از اسرار نماز اشاره شده است. ضمناً در این کتاب از تصرف و تغییر در عبارات و الفاظ حتیالامکان خودداری شده است تا به همان سبک و روشی که القاء شده در اختیار قرار داده شود.
از مسئولین محترم مرکز فقهی ائمه اطهار(عليهم السلام) و نیز جناب مستطاب حجتالاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ ماشاءالله استاد میرزا دامت تأییداته که در تدوین و تنظیم این کتاب همکاری نمودند، تشکر میکنم. امید آن است که این کتاب در اوج بخشیدن به این عبادت بسیار مهم مؤثر باشد، ان شاء الله.
محمدجواد فاضل لنکرانی
28/8/1392