خمس انفال، فیء در قرآن کریم

پيش گفتار ۵
اهمیت و ضرورت موضوع ۷
بخش اوّل: کليات و نکات مقدّماتی ۹
نكته اوّل: ملاك و ضابطه در آيات الأحكام ۱۱
1. آيه 105 سوره نساء ۱۲
2. آيه 79 سوره واقعه ۱۳
ملاک يکم: در مقام بيان حکم فقهي بودن ۱۴
نمونه اوّل: آيه 8 سوره مائده ۱۵
نمونه‌ دوم: آيات آمره به تقوا ۱۷
ملاک دوم: داشتن متعلّق خاص ۱۸
نكته دوم: تاريخ نگارش «آيات الأحكام» ۱۹
نكته سوم: روش نگارش «آيات الأحكام» ۲۱
1. روش ترتيب سوره‌ها ۲۱
2. روش ترتيب ابواب فقهي ۲۱
3. روش موضوعي ۲۱
روش برگزيده ۲۲
نكته چهارم: فايده و آثار بحث مستقل از «آيات الأحكام» ۲۲
بخش دوم: بررسي آيات خمس ۳۳
1. آيه 41 سوره انفال ۳۸
بررسي معناي غنيمت ۳۸
1. تهافت بين معناي لغوي غنيمت و صدق آن بر غنائم جنگي ۴۱
2. علّت اضافه شدن قيد به تعريف غنيمت توسط برخي از فقها ۴۳
3. اعتبار قيود اضافه شده در کتاب المنجد ۴۴
نظر برگزيده در معناي «غنيمت» ۴۴
ادلّه اهل سنّت در انحصار غنيمت به غنائم جنگي ۴۵
دليل اوّل: سياق ۴۵
دليل دوم: استعمال لفظ غنيمت در غنائم جنگي در ديگر آيات قرآن ۴۹
بررسي آيات مشتمل بر واژه غنيمت و مشتقات آن ۵۰
1 و 2. آيات 15 و 19 سورة فتح ۵۰
3. آيه 20 سوره فتح ۵۱
4. آيه 94 سوره نساء ۵۲
«غنيمت» در ساير استعمالات عرب ۵۳
«غنيمت» در «نهج البلاغه» ۵۳
واژه «غنمتم» در روايات ۵۴
دليل سوم اهل سنت: حقيقت شرعيه ۵۶
پاسخ دليل سوم اهل سنّت ۵۶
دليل چهارم اهل سنّت: استدلال به کلمة «من شيء» در آية شريفه ۵۷
پاسخ دليل چهارم اهل سنّت ۵۸
بيان ضابطه در آيه شريفه ۵۹
ديدگاه اهل سنّت در موارد وجوب خمس ۶۰
نظر محقّق اردبيلي در مورد «غنيمت» ۶۳
نكتة اوّل: عدم وجود قائل ۶۳
اشكال نكتة اول ۶۴
نكتة دوم: اجمال آيه شريفه ۶۵
اشكال نكتة دوم ۶۵
نكتة سوم: شاقّ بودن تکليف ۶۷
اشكال نكتة سوم ۶۷
نتيجة بحث در کلام محقق اردبيلي ۶۸
بررسي مصارف خمس ۶۸
1ـ در مقام تقسيم يا ترتيب بودن آيه شريفه ۶۹
نيامدن لام جارّه بر سر «يتامي، مساکين، و ابن السبيل» ۷۰
اشکالات ترتيبي بودن آية شريفه ۷۲
اشكال اوّل: نياز به تقدير ۷۲
اشكال دوم: خلاف ظاهر بودن ۷۳
نتيجه ۷۳
نظر اهل سنّت در تقسيم و ترتيب ۷۴
تكميل مطلب ۷۵
بررسي معناي «ذي القربي» ۷۶
نظر فقهاي اماميه در مورد «ذي القربي» ۷۷
مفرد و يا جمع بودن «ذي القربي» ۷۸
ديدگاه مرحوم جزايري در کلمه «ذي القربي» ۸۰
مناقشه در ديدگاه مرحوم جزايري ۸۰
نتيجه ۸۱
«ذي القربي» در روايات ۸۲
الف) روايات دالّ بر اين كه مراد از «ذي القربي» امام معصوم(عليه السلام) است ۸۲
ب) روايات دالّ اين كه مراد از «ذي القربي» اقرباي پيامبرند ۸۶
جمع بين روايات ۸۸
بررسي اشکالات وارد بر نظر برگزيده در مورد «ذي القربي» ۸۹
مراد از «يتامي»، «مساكين» و «ابن السبيل» در آيه شريفه ۹۲
نظر اهل سنت ۹۲
نظر علماي اماميه ۹۲
معناي «يتيم» ۹۳
معناي «مسكين» ۹۳
معناي «ابن السبيل» ۹۴
ديدگاه علماي اماميه در مورد «يتامي»، «مساكين» و «ابن السبيل» ۹۴
2ـ مقايسه آية زكات، آية خمس و آية انفال: ۹۵
«يتامي»، «مساكين» و «ابن السبيل» در روايات ۹۸
اعتبار فقر در «يتامي» ۱۰۴
بررسي روايات دالّ بر عدم اعتبار فقر در يتيم ۱۰۸
آیا عدالت در «يتامي، مساکين و ابن السبيل» معتبر است؟ ۱۱۳
آیا ایمان و شیعه بودن در مستحقین خمس معتبر است؟ ۱۱۵
ادلّه پنچ‌گانه فقها در اشتراط ايمان ۱۱۵
دليل اوّل: اجماع ۱۱۶
دليل دوم: أصالة الاشتغال ۱۱۶
دليل سوم: روايت کرامت ۱۱۷
دليل چهارم: عوض بودن خمس از زکات ۱۱۸
دليل پنجم: روايات وارده در باب زکات ۱۱۹
کیفیت تقسیم خمس ۱۲۲
بررسي بسط، تسويه و استيعاب مصرف خمس در ميان مستحقّان ۱۲۲
ديدگاه فقها در مورد وجوب بسط و عدم آن ۱۲۴
عدم وجود قرينه بر معناي ملکيّت حرف لام ۱۲۴
دليل اوّل بر عدم وجوب بسط: نبود دليل ۱۲۶
دليل دوم بر عدم وجوب بسط: اجحاف ۱۲۷
دليل سوم بر عدم وجوب بسط: عسر و حرج ۱۲۸
دليل چهارم بر عدم وجوب بسط: کمي مصاديق ابن‌سبيل ۱۲۹
بررسي لزوم استيعاب در گروه‌ها ۱۳۰
انحصار مصرف سهم سادات در گروه‌هاي سه‌گانه ۱۳۰
آیة دوم: ۱۳۳
2. آية اول سوره انفال ۱۳۴
1. انفال چيست؟ ۱۳۵
معناي لغوي «انفال» ۱۳۵
وجه ديگري در تسميه «انفال» ۱۳۵
نظر مفسّران دربارة «انفال» ۱۳۶
شأن نزول آية شريفه ۱۳۷
2. آیا آیة اول سوره انفال به وسیلة آیة 41 از همین سوره نسخ شده است؟ ۱۴۰
ديدگاه اهل سنّت ۱۴۱
نظر قرطبي در مورد نسخ۱۴۳
بطلان نظرية نسخ۱۴۶
دو قرينه بر بطلان نسخ۱۴۶
مدلول آية اوّل و آية چهل و يکم سورة انفال۱۴۷
بررسي آيه اوّل۱۴۷
انفال در روايات و فقه شيعه۱۴۹
نتيجه۱۵۳
بررسي ارتباط آيه شصت و نهم سوره انفال با آيه يکم۱۵۳
نظر مرحوم علامة طباطبايي در تفسير آيه 69۱۵۴
اشکالات ديدگاه مرحوم علامه طباطبائي۱۵۵
نتيجة بحث ارتباط آيات سه‌گانة سوره انفال۱۵۷
آیة سوم:۱۵۹
3. آيه 177 سوره بقره۱۶۰
مخاطبين آيه شريفه۱۶۰
دلالت آيه بر وجوب خمس۱۶۲
كلمات مفسّران در استفاده وجوب و عدم آن از آيه۱۶۴
1) استدلال فخر رازي بر «وجوب»۱۶۴
2) ديدگاه مرحوم طباطبايي يزدي بر «وجوب»۱۶۶
3) نظر مرحوم طبرسي بر «وجوب»۱۶۶
4) نظر مرحوم محقّق اردبيلي بر «عدم وجوب»۱۶۷
اشكال ديدگاه مرحوم محقّق اردبيلي۱۶۷
5) نظر بيضاوي در استفاده «وجوب»۱۷۰
برداشت‌هاي سه گانة وجوب۱۷۱
مراد از «ذوي القربي» در آية شريفه۱۷۱
آیة چهارم:۱۷۵
4. آيه دويست و شصت و هفتم سوره بقره۱۷۶
شأن نزول آيه شريفه۱۷۶
دلالت آيه شريفه بر وجوب۱۷۷
بررسي دلالت آيه شريفه بر زکات واجب۱۷۸
«انفاق» در لغت۱۷۹
«انفاق» در قرآن۱۷۹
1و2) آيات دهم و يازدهم سوره ممتحنه۱۷۹
3) آيه ششم سوره طلاق۱۸۰
4) آيه دويست و هفتاد و چهارم سوره بقره۱۸۰
اقوال مفسران در معناي «انفاق» در آيه 267 سوره بقره۱۸۱
نظر مرحوم فاضل جواد۱۸۱
ديدگاه مرحوم محقق اردبيلي۱۸۳
نظرية اهل سنّت در خمس معادن۱۸۴
نتيجه و جمع‌بندي مباحث۱۸۴
احتمالات پنج‌گانه در آيه شريفه۱۸۵
بررسي احتمال استحباب۱۸۵
بررسي احتمال وجوب۱۸۷
ديدگاه مرحوم استرآبادي۱۸۹
بررسي يك نظريه۱۹۰
آیة پنجم و ششم:۱۹۳
5 و 6) آيات ششم و هفتم سوره حشر۱۹۴
بررسي واژگان آيه ششم۱۹۴
ارتباط ميان آيه ششم و هفتم سوره حشر۱۹۷
ديدگاه زمخشري۱۹۷
ديدگاه مرحوم علاّمه طباطبايي۱۹۸
مناقشه در ديدگاه مرحوم علامه طباطبايي۱۹۸
اشکال مرحوم والد بر ديدگاه مرحوم علامه۱۹۸
ديدگاه شيخ طوسي۱۹۹
ديدگاه مرحوم محقّق اردبيلي۲۰۰
احتمالات در مورد ارتباط ميان دو آيه شريفه۲۰۰
ديدگاه مرحوم محقّق خويي۲۰۱
ديدگاه والد معظّم و محقّق۲۰۴
اشکالات وارد بر نظريه محقّق خوئي و مرحوم والد(ره)۲۰۵
مؤيّد اتّحاد موضوع دو آيه۲۰۹
خلاصه اشكالات تمسّك به روايت محمّد بن مسلم۲۱۰
نتيجه و نظر برگزيده۲۱۰
بررسي روايت مرفوعه احمد بن محمّد۲۱۲
ديدگاه فاضل جواد در تفاوت دو آيه۲۱۴
بررسي ديدگاه فخر رازي۲۱۵
ارتباط آيات سوره حشر با آيه اوّل سوره انفال۲۱۶
مقايسه آيه «انفال» و آيه «فيء»۲۱۶
ارتباط آيه هشتم سوره حشر با آيات پيشين۲۱۷
اشكالات احتمال اوّل و دوم۲۱۸
ديدگاه علامه طباطبايي۲۱۹
اشکال ديدگاه مرحوم علاّمه۲۲۰
کلام قرطبي۲۲۱
نتيجه‌گيري و جمع‌بندي۲۲۴
چگونگي جمع ميان آيات سوره حشر و آيه اوّل سوره انفال۲۲۴
ارتباط آيه هفتم سوره حشر با آيه 41 سوره انفال۲۲۵
نكته پاياني۲۲۵
استدلال فخر رازي۲۲۵
واهي بودن استدلال فخر رازي۲۲۶
بخش سوم: شبهات و پرسشها۲۲۷
1. چرا بین آیة خمس و آیة انفال تفاوت وجود دارد؟۲۲۹
2. عدم تناسب بين مقدار زکات و خمس۲۳۲
3. آیا اختصاص خمس به سادات موجب تبعیض و بی‌عدالتی نیست؟۲۳۵
روايات وارده در بحث زکات۲۳۷
تفاوت ميان زكات و خمس۲۳۸
4. آیا در زمان رسول خدا(ص) و ائمه از سود تجارت خمس دریافت می‌شد؟۲۳۹
علّت پرداخت خمس به فقيه جامع الشرائط در زمان غيبت۲۵۰
آیا در فقيه براي اخذ خمس اعلمیت معتبر است؟۲۵۲
مصرف خمس بدون اجازه فقيه۲۵۳
خاتمه: اشاره‌اي کوتاه به ماجراي فدك۲۵۵
تعصّب و انكار حقايق۲۵۸
نظريات مطرح در مورد فدک۲۶۱
1) عطيه بودن فدک۲۶۱
2) مسأله يد۲۶۱
بررسي روايت حمّاد بن‌عثمان در مورد فدک۲۶۱
بررسي سند روايت۲۶۵
بررسي محتواي روايت۲۶۶
شاهدي بر فدک از اهل بهشت۲۶۸
تمرکز بر روي عنوان «ارث»۲۷۰
خليفه اوّل و حديث جعلي۲۷۲
ادامة بحث دلالت روايت۲۷۳
جهل خليفه به احكام قضا۲۷۴
اهمّيت فدك۲۷۴
شنيع‌تر از غصب فدك۲۷۵
احتجاج اميرمؤمنان علي(عليه السلام) با خليفه۲۷۶
واكنش مردم۲۷۸
عناد، تعصّب و انكار عصمت انبيا۲۷۸
عذر بدتر از گناه۲۷۹
بي‌تفاوتي پيامبر(ص) نسبت به بيت المال!۲۸۰
عدم بيان روايت مجعول در ديگر شرايع۲۸۱
اشکال ديگر روايت مجعول۲۸۱
حضور فاطمه زهرا(عليها السلام) در مسجد پيامبر(ص)۲۸۲
توطئه قتل علي(عليه السلام) توسط خليفة اوّل و دوم۲۸۲
پايان توطئه قتل و خروج از نماز!۲۸۴
پايان روايت۲۸۵
فهرست منابع۲۸۷