دانشنامه فقه پزشکی - جلد دوم

تغيير جنسيت 39

تبيين موضوع 39

تعريف برگزيده 41

پيشينه فقهي تغيير جنسيت 41

اقسام تغيير جنسيت 42

قلمرو صدق تغيير جنسيت 43

بررسي ديدگاه‌ها دربارة تغيير جنسيت 46

1. تعيين جنسيت در خنثي (دو جنسيتي‌ها) 46

ديدگاه جواز به صورت مطلق (چه در خنثاي مشکل و چه غير مشکل) 46

ديدگاه آيت‌الله صافي 47

آيت‌الله فاضل لنکراني 47

مقام معظم رهبري 48

نظرآيت‌الله يوسف مدني 48

ديدگاه آيت‌الله مؤمن 48

ديدگاه آيت‌الله مکارم شيرازي 49

نظر آيت‌الله تبريزي 49

ديدگاه عدم جواز 50

ديدگاه اهل سنت 50

دلايل جواز در خنثاي مشکل 51

استناد به رفع اضطرار 51

استناد به قاعدة نفی عسر و حرج 52

نتيجه‌گيري و ديدگاه برگزيده 53

2. عمل جراحي براي کشف جنسيت واقعي 53

ديدگاه‌ها 54

ديدگاه آيت‌الله خوئي(قده) 54

ديدگاه آيت‌الله سيستاني 55

آيت‌الله منتظري 55

آيت‌الله مشکيني 55

ديدگاه برگزيده 56

تغيير جنسيت در افراد سالم (تراجنسيتي، ترانس‌ها) 56

ديدگاه موافقان و دلايل آن‌ها 56

دلايل جواز تغيير جنسيت 57

عدم دليل بر حرمت 57

استناد به اصل حليت 58

استناد به قاعدة اضطرار 59

ادلة حرمت تغيير جنسيت 59

1. تغيير در آفرينش 59

نقد و بررسي دليل مذکور 64

2. حرمت تغيير جنسيت به دليل تشبه مرد به زن يا برعکس 69

نقد دليل مذکور 69

3. حرمت تغيير به دليل حرمت از بين بردن اعضاي بدن 69

نقد استدلال مذکور 70

4. حرمت تغيير جنسيت به دليل حرمت ملازمات 70

نقد دليل مذکور 70

5. حرمت تغيير جنسيت به دليل عقيم شدن 71

بررسي دليل گفته شده 71

مسائل متفرع بر تغيير جنسيت 71

تغيير جنسيت و مسئله بقاي ازدواج 72

تغيير جنسيت و مسئله مهريه 75

تغيير جنسيت و مسئله ارث 79

تغيير جنسيت و عناوين نسبي 81

تغيير جنسيت و مسئلة ولايت و سرپرستي کودکان 83

تغيير جنسيت و مسئلة عدّه 86

نتيجه و ديدگاه برگزيده 87

ضميمه: فتاوي و استفتائات مراجع عظام 88

فتاوي امام خميني(ره) دربارة تغيير جنسيت 88

تغيير جنسيت 90

1. آيا تغيير جنسيت جايز است؟ 90

2. تبديل جنس واقعي 90

3. تبديل جنس ظاهري 90

4. تغيير جنسيت پس از ازدواج 91

5. تغيير جنسيت زن و شوهر با هم 91

6. سقوط عدِّه 91

7. تغيير عناوين 92

9. محرميت 92

10. نسبت به نزديکان رضاعي 93

11. کشف جنس وافعي 93

استفتايي از امام خميني(ره) دربارة تغيير جنسيت 93

آيت‌الله العظمي سيدعلي خامنه‌اي 94

آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 94

ديدگاه آيت‌الله سيد ابوالقاسم خوئي دربارة تغيير جنسيت 94

ديدگاه آيت‌الله محمد فاضل لنکراني دربارۀ تغيير جنسيت 95

حکم تغيير و مشخص کردن جنسيت 98

وجوب تغيير و مشخص کردن جنسيت 98

اقدام به تغيير جنسيت توسط پزشک 99

تغيير جنسيت دوجنسی حقيقي 99

اذن شوهر در تغيير جنسيت 100

مواردي که موجب ضرورت اقدام به تغيير جنسيت نيست 100

احکام دوجنسي‌ها 100

احکام شرعي بعد از تغيير جنسيت 100

تکليف همسران بعد از تغيير جنسيت 100

حکم مهريه بعد از تغيير جنسيت 101

تغيير جنسيت زن در زمان عدّه 101

حکم ولايت فرزندان، بعد از تغيير جنسيت 101

احکام ارث، بعد از تغيير جنسيت 102

محرميت بعد از تغيير جنسيت 102

ديدگاه آيت‌الله ميرزا جواد تبريزي دربارة تغيير جنسيت 102

ديدگاه آيت‌الله سيد علي سيستاني دربارة تغيير جنسيت 103

ديدگاه آيت‌الله محمدتقي بهجت دربارة تغيير جنسيت 105

ديدگاه آيت‌الله سيد علي خامنه‌اي دربارة تغيير جنسيت 107

ديدگاه آيت‌الله لطف الله صافي گلپايگاني دربارة تغيير جنسيت 109

ديدگاه آيت‌الله ناصر مکارم شيرازي دربارۀ تغيير جنسيت 113

استفتائات درباره تغيير جنسيت از آيت الله محمد جواد فاضل لنکراني 117

حکم تغيير جنسيت 117

حکم وجوب ستر بعد از تغيير جنسيت 118

حکم قصاص بعد از تغيير جنسيت 118

حکم سهم الارث بعد از تغيير جنسيت 119

پرداخت نفقه بعد از تغيير جنسيت 119

حکم حضانت بعد از تغيير جنسيت 119

حکم تغيير جنسيت بر روي کودک 120

حکم افراد ترنس سکشوال 120

شرايط تغيير جنسيت 120

اولويت حفظ نسل بر تغيير جنسيت 121

قضاوت زن بعد از تغيير جنسيت 121

تکرار تغيير جنسيت 121

قراردادهاي مشروط به جنسيت بعد از تغيير جنسيت 121

تغيير جنسيت به خنثي 122

وظيفه پزشک در صورت اجبار بر تغيير جنسيت 122

تعلق مهريه بعد از تغيير جنسيت 122

چه مقدار از مهريه بعد از تغيير جنسيت پرداخت مي‌گردد 122

احکام نگاه کردن بعد از تغيير جنسيت 123

حکم مرتد بعد از تغيير جنسيت 123

عناوين خانوادگي بعد از تغيير جنسيت 123

تنظيم نسل (راه‌هاي پيشگيري) 125

تبيين موضوع 125

راه‌هاي پيشگيري از بچه‌دار شدن 125

راه نخست: عزل 125

بررسي ديدگاه‌ها 126

1. موارد اتفاقي جواز 126

2. مورد اختلاف جواز عزل 127

ادله جواز عزل 128

1. استناد به روايات دلالت‌كننده بر جواز 128

2. اصالت اباحه 130

3. عدم وجوب وطي پيش از چهار ماه 131

4. عدم لزوم انزل 131

ادله حرمت عزل 131

1. استناد به اجماع 131

2. استناد به روايات 132

3. حرمت عزل به جهت تنافي با حكمت ازدواج 133

عزل زن بدون اذن شوهر 134

اشكال استدلال مذکور 134

راه دوم: پيشگيري با مصرف دارو 135

شرط عدم ضرر 135

شرطيت اذن شوهر 135

تزاحم ضرر حامله شدن و حق شوهر 136

راه سوم: بستن لوله‌ها، وازکتومي 137

راه چهارم: I. U. D (آي يو دي) يا راه‌هاي پيشگيري موقت 137

الف) پاسخ مبتني بر مناقشه صغروي 138

ب) پاسخ مبتني بر مناقشه كبروي 140

بررسي ادله حرمت اسقاط تخمك لقاح يافته در لوله‌هاي رحم 140

صحیحة رفاعه 141

راه پنجم: عقيم كردن ر.ك عنوان عقيم‌سازي 143

راه ششم: سقط جنين ر.ك عنوان سقط جنين 143

ضميمه: استفتائات و ديدگاه‌هاي مراجع تقليد دربارة جلوگيري از بارداري 144

فتاوي و ديدگاه‌هاي حضرت امام خميني(قده) 144

جواز يا عدم جواز قطع دائم بارداري... 145

جلوگيري موقت از بارداري 145

جواز يا عدم جواز جلوگيري از بارداري به دليل جنون پدر يا مادر 146

جلوگيري از حاملگي به دليل بيماري مادر 146

فتاوي و استفتائات آيت‌الله العظمي فاضل(قده) 153

حكم عقيم شدن دائمي 153

جلوگيري موقت 154

عزل و احكام آن 155

ديۀ عزل 155

ديۀ از بين بردن نطفه 156

استفاده از دستگاه «آي، يو، دي» 156

الزام بر جلوگيري 156

استفتائات از مقام معظم رهبري 157

جلوگيري از بارداري 157

جلوگيري زن بيمار از حاملگي خود 159

ضرر وسايل جلوگيري از بارداري 160

جلوگيري از بارداري كه مستلزم لمس يا نگاه حرام باشد 160

ديدگاه‌هاي آيت‌الله العظمي تبريزي(قده) دربارة جلوگيري از بارداري 161

جواز يا عدم جواز استفاده از دستگاه اي يو دي 162

سؤالات مشترك از مراجع عظام دربارة جلوگيري 163

پاسخ مقام معظم رهبري 163

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني 163

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 163

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني 163

پاسخ حضرت آيت‌الله بهجت 163

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 164

جراحي براي جلوگيري از بارداري 164

پاسخ مقام معظم رهبري 164

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل 164

پاسخ حضرت آيت‌الله سيستاني 164

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 164

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني 165

جلوگيري از حاملگي به جهت کنترل جمعيت؛ بستن لوله‌هاي رحم و مني 165

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 165

پاسخ حضرت آيت‌الله بهجت 165

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 165

كنترل جمعيت با عوارض جانبي 165

پاسخ مقام معظم رهبري 166

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني 166

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 166

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني 166

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 167

پاسخ امام خميني(قده) 167

پاسخ آيت الله بهجت 167

آيت الله تبريزي 167

آيت‌الله خامنه‌اي 168

آيت‌الله خوئي 168

آيت‌الله فاضل لنکراني 168

آيت‌الله سيستاني 168

آيت‌الله صافي گلپايگاني 169

آيت‌الله مکارم شيرازي 169

حکم استفاده از دستگاه آ،يو،دي براي جلوگيري از بارداري 169

آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 169

جلوگيري از حاملگي و نگاه حرام 170

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 170

سؤال: بستن لوله‌هاي رحم بدون ضرورت 170

پاسخ آيت‌الله العظمي محمدتقي بهجت(ره) 171

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 171

توليد مثل 173

تبيین موضوع 173

روايات مختلف دربارة توليد مثل 173

الف) روايات دال بر مطلوب بودن فرزند خواهي 173

نقد و بررسي 177

ب) روايات دال بر ترغيب عدم فرزند خواهي 178

بررسي چند اشكال 180

نتيجه‌گيري 181

حكم عزل 182

حکمِ فقهيِ عزل 182

ضميمه: فتاوي و ديدگاه‌هاي مراجع تقليد 184

جواز يا عدم جواز جلوگيري از توليد نسل؛ جلوگيري از توليد نسل 184

آيت‌الله العظمي امام خميني(قده) 184

آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني(قده) 184

اسلام و مسألۀ رشد جمعيت 184

ديه يا ارش از بين بردن قدرت اسپرم سازي، قطع بيضه معيوب، خصي کردن، قطع بيضه خصي 185

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 185

جراحي زيبايي 187

تبيين موضوع 187

انواع جراحي‌هاي زيبايي 187

نتيجه‌گيري 190

ضميمه: استفتائات و ديدگاه‌هاي مراجع تقلييد 191

فتاوي حضرت امام خميني(قده) 191

استفتائات از مقام معظم رهبري 192

استفتائات از آيت‌الله العظمي فاضل(قده) 192

سؤالات مشترك از مراجع عظام 193

پاسخ مقام معظم رهبري 193

پاسخ آيت‌الله فاضل لنکرانی 193

پاسخ حضرت آيت‌الله سيستاني 193

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 193

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني 193

پاسخ حضرت آيت‌الله بهجت 194

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 194

جراحي پلاستيک براي زيبايي 194

پاسخ امام خميني(قده) 194

پاسخ آيت‌الله خامنه‌اي 194

پاسخ آيت‌الله فاضل لنکراني 194

پاسخ آيت‌الله سيستاني 194

پاسخ آيت‌الله تبريزي 195

پاسخ آيت‌الله صافي گلپايگاني 195

پاسخ آيت‌الله بهجت 195

پاسخ آيت‌الله مکارم شيرازي 195

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد علي سيستاني 196

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت(ره) 196

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 196

حکم جراحت موجب نقص زيبايي 196

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 197

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 197

جنسيت 199

تبيين موضوع 199

تعريف خنثي 199

اقسام خنثي در فقه 201

اقسام خنثي از ديدگاه علم پزشكي 202

1. هرمافروديسم كاذب مذكر؛ مردان زن‌نما 202

2. هرومافروديسم كاذب مؤنث، زنان مردنما 203

3. هرومافروديسم حقيقي 203

ملاك‌هاي تعيين جنسيت 204

اعتبار تعيين جنسيت پزشكي از نگاه فقه 208

وجوب عمل جراحي براي كشف حقيقت 209

ازدواج خنثاي مشكل 209

ازدواج با مبناي طبيعت سوم خنثاي مشكل 209

مبناي مرد يا زن بودن خنثي 211

مبناي مشكوك بودن طبيعت ثالث 211

احكام ويژه خنثاي مشكل 211

احكام احتياطي خنثاي مشكل 212

نتيجه‌گيري 213

ضميمه: فتاوي علما و مراجع 215

جواز عمل جراحي براي تشخيص جنسيت واقعي خنثاي مشکل 215

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 217

پاسخ آيت‌الله العظمي محمدتقي بهجت(ره) 218

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 218

جنون 219

تبيين موضوع 219

تعريف جنون 219

مفهوم عقل 221

رفع تكليف از مجنون 223

بررسي سند حديث 224

دلالت حديث 225

ممنوعيت تصرفات مجنون 225

محجور بودن مجنون 226

ايقاعات مجنون 226

بطلان عقود جايز، به دليلِ جنونِ يكي از طرفين عقد 226

نقش جنون در فسخ نکاح 226

الف) ادله جواز فسخ نكاح به وسيلة زن به سبب جنونِ شوهر 227

ب) ادله جواز فسخ نكاح براي زوج 227

صحیحة حلبي 228

صحیحة ديگر حلبي 228

تقييد روايات مطلق به قبل از هم‌بستري 229

عدم صلاحيت مجنون در برخي مناصب 229

ضميمه: فتاوي و ديدگاه مراجع تقليد 230

حضرت امام خميني(قده) 230

2. اعتبار نظريه کارشناس 231

3. عدم حق فسخ زن در صورت علم به عيب مرد هنگام عقد 231

4. حق فسخ شوهر در صورت جنون زوجه پيش از عقد 231

عدم فسخ نکاح در صورت عقب ماندگي فکري و عقلي زن 232

فتاوي و استفتائات از آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني(قده) 232

فتاوي آيت‌الله صافي گلپايگاني 234

فتاوي آيت‌الله بهجت(قده) 234

استفتائات و ديدگاه‌هاي آيت‌الله مكارم شيرازی 236

استفتائات از آيت‌الله تبريزي 238

تفاوت جنون ادواري و دائمي در فسخ نکاح 238

فسخ نکاح به خاطر جنون زوجه بعد از عقد 238

سؤالات مشترك از مراجع عظام تقليد 239

منظور از ذهاب عقل در فقه 239

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد فاضل لنكراني(ره) 239

پاسخ آيت‌الله العظمي سيدعلي خامنه اي 239

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد علي سيستاني 239

پاسخ آيت‌الله العظمي ميرزا جواد تبريزي(ره) 239

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت(ره) 239

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 239

مسئوليت کيفري بيماران رواني 240

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد فاضل لنكراني(ره) 240

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد علي سيستاني 240

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 240

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 240

سؤالي دربارة وكالت براي زمان جنون 240

پاسخ آيت‌الله العظمي ميرزا جواد تبريزي(ره) 240

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 241

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت(ره) 241

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 241

جنين 243

تبيين موضوع 243

مراحل جنين 244

احكام الزامي جنين 245

زمان استحقاق جنين 246

نشانه زنده بودن هنگام تولد 246

حق حيات جنين 247

ارث و وصيت براي جنين 248

انتقال جنين 249

اقسام انتقال جينن 250

الحاق جنين به پدر و مادر 251

ديدگاه نخست: ملاك به دنيا آوردن 251

نقد استدلال 252

محرميت جنين 254

الف) عدم پيوستگي نَسَبي 254

ب) پيوستگي ظاهري 254

محرميت با شير دادن به كودك 255

دليل محرميت با جنين به وسيلة شير صاحب رحم 257

نفقه جنين 258

نفقه دوران شيردهي 259

نتيجه‌گيري 259

ضميمه: استفتائات و ديدگاه‌هاي مراجع تقليد 261

حضرت امام خميني(ره) 261

سؤالات مشترك از مراجع عظام تقليد 262

استفتاء پژوهشكده ابن‌سينا 262

پاسخ حضرت آيت‌الله خامنه‌اي 263

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني 264

پاسخ حضرت آيت‌الله سيستاني 264

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 265

پاسخ حضرت آيت‌الله بهجت 265

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 265

نگهداري جنين سقط شده در محيط‌هاي آموزشي 266

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد فاضل لنكراني(ره) 266

پاسخ آيت‌الله العظمي ميرزا جواد تبريزي(ره) 267

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 267

پاسخ آيت‌الله العظمي محمدتقي بهجت(ره) 267

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 267

نگهداري جنين در شيشه 268

پاسخ آيت‌الله مكارم 268

پاسخ آيت‌الله مكارم 268

مسئوليت مادر در محافظت از جنين 268

پاسخ آيت‌الله مكارم شيرازي 268

حجامت 269

تبيين موضوع 269

تعريف حجامت 269

احكام فقهي حجامت 270

موقعيت شغلي حجام‏ 270

كراهت اجرت حجامت‌كننده با شرط 271

بررسي روايات انتخاب حجامت براي شغل 271

1. روايات بازدارنده از انتخاب شغل حجامت 271

روايت صحیحة حلبي 271

روايت سماعه 271

2. روايات اباحه كاسبي با شغل حجامت 272

3. روايات تقييدكننده 272

روايت ابي بصير 272

جمع بين روايات 272

ضمان حجامت كننده 273

ضميمه: فتاوي مراجع عظام تقليد 275

ديدگاه‌هاي آيت‌الله بهجت(قده) پيرامون حجامت 275

1. اخذ اجرت بر حجامت 275

2. فوت بعد از حجامت 275

ديدگاه‌هاي آيت‌الله مكارم شيراز دربارة حجامت 276

حقوق بيمار (رازداري پزشك) 279

تبيين موضوع 279

پيشينه محرمانه بودن اطلاعات دربارة بيمار 279

لزوم وجوب رازداري در قرآن 280

آيه نخست: نهي از تجسس 280

آيه دوم: آيه نهي از خيانت 280

روايات بازدارنده از افشاي سرّ 281

امانت بودن اسرار 281

اشكال به استناد و دلالت 281

پاسخ اشكال 281

روايات نهي از خيانت 282

روايات وجوب كتمان سر 283

روايات نهي از آنچه دربارة مؤمن شنيده يا ديده 284

ضميمه: استفتائات و ديدگاه‌هاي مراجع تقليد دربارة حقوق بيماران 285

مقام معظم رهبري 285

فاش كردن اسرار بيمار براي بستگانش در موارد ضروري 285

پوشاندن نقص عضو جنين از والدين 285

ديدگاه‌هاي آيت‌الله العظمي فاضل دربارة اطلاعات سرّي بيماران 286

نظرات آيت‌الله العظمي صافي گلپايگاني دربارة اسرار بيماران 287

نظرات حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 289

اطلاعات بيماران 289

ختنه (ختان) 291

تبيين موضوع 291

تعريف ختنه 291

وجوب ختنه 292

احكام مترتب بر ختنه 294

ضمان ختّان 294

ضميمه: استفتائات و فتاوي مراجع تقليد 296

نظرات حضرت امام خميني 296

نظرات آيت‌الله العظمي فاضل 297

نظرات مقام معظم رهبري 299

نظرات آيت‌الله العظمي تبريزي 299

نظرات آيت‌الله مكارم شيرازي 300

اشتباه ختّان 301

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد فاضل لنكراني 302

پاسخ آيت‌الله العظمي سيدعلي سيستاني 302

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف‌الله صافي گلپايگاني 302

خون (خريد و فروش خون) 303

تبيين موضوع 303

تبيين ديدگاه فقيهان دربارة خون 303

حرمت هرگونه استفاده از خون 303

ادله منع استفاده از خون 304

كتاب 304

نتيجه‌گيري دلالت آيات 304

سنّـت 306

روايت: انّ اللّه اذا حرم شيئاً حرّم ثمنه 306

روايات بيان‌گر محرّمات ذبيحه 307

اجماع 309

اشكال استدلال به اجماع 310

ماليت نداشتن خون 311

پاسخ استدلال مذکور 312

موضوعيت يا عدم موضوعيت نجاست 314

نتيجه‌گيري و نظر نهايي 316

تزريق خون كافر به مسلمان و مرد به زن و بر عكس 317

خون گرفتن در صورت ضرر 317

اهداي خون در حال روزه 317

ضمان در تزريق خون ناسالم 318

حكم تزريق خوني كه سبب بيماري شود 319

ضمان در خون گرفتن 319

ضميمه: فتاوي و نظرات فقيهان دربارة خريد و فروش خون 320

حضرت امام خميني 320

خريد و فروش خون 320

تعيين وزن و قيمت خون 320

ديدگاه‌هاي آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني 321

انتقال خون 321

اهداي خون 322

گرفتن خون در صورت ضرر 322

اهداي خون در حال روزه 322

خريد و فروش خون 323

ضمان در خون گرفتن 323

علم تزريق‌كننده به سلامت خون 324

تزريق خون ناسالم 324

تزريق خوني كه سبب بيماري شود 324

استفاده از بقاياي اجساد کشف شده 325

دو پرسش از حضرت آيت‌الله بهجت 325

فروش خون 325

استفاده از خون كافر، لا ابالي و... 325

ديدگاه‌هاي آيت‌الله مكارم شيرازي دربارة خون و فرآورده‌هاي آن 325

1. طهارت و نجاست 325

2. خريد و فروش خون 326

3. اهدا و انتقال خون 327

سؤالات مشترك از مراجع عظام تقليد 328

ضمان ناشي از انتقال خون آلوده 328

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد فاضل لنكراني(ره) 328

پاسخ آيت‌الله العظمي سيدعلي خامنه‌اي 328

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد علي سيستاني 329

پاسخ آيت‌الله العظمي ميرزا جواد تبريزي(ره) 329

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 329

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت(ره) 329

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 329

خريد و فروش اجزاء ميته 329

پاسخ حضرت امام خميني 330

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني 330

پاسخ حضرت آيت‌الله سيستاني 330

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني 330

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 330

خون بند ناف 333

تبيين موضوع 333

مفهوم‌شناسي 334

سلول‌هاي بنيادي از مغز استخوان 334

بند ناف 335

خون بند ناف 336

سلول‌هاي بنيادي 337

تعريف بانك خون بند ناف 338

مزاياي استفاده از خون بند ناف نسبت به مغز استخوان 338

سلول‌هاي بنيادي بافت بند ناف 340

مراحل تهيه و ذخيره‌سازي خون بند ناف 341

الف) مراحل مقدماتي 342

1. مراجعه حضوري به بانك خون بند ناف 342

2. تكميل پرسش‌نامه پزشكي 342

3. آزمايشات مادر 342

4. تكميل برگه رضايت‌نامه 342

5. عقد قرارداد و دريافت کيت خون‌گيري 343

6. هماهنگي والدين با كارشناس خون‌گيري 343

7. مرحله دريافت خون بند ناف 343

8. انتقال نمونه به بانك خون بند ناف 344

9. انجام مراحل ذخيره‌سازي 344

10. آزمايش‌هاي قبل از انجماد 345

11. تمديد قرارداد ساليانه 345

12. ارسال اطلاعات و كارت عضويت براي اهداكنندگان 346

موارد استفاده از خون بند ناف 346

استفاده از خون بند ناف براي صاحب آن 346

استفاده خون بند ناف براي ديگران 346

بيماري‌هاي قابل درمان به سلول‌هاي بنيادي خون بند ناف 347

مالكيت خون بند ناف 347

مالكيت يا سلطه انسان بر اعضا و خون بدن 348

خريد و فروش خون بند ناف 349

راه‌هاي تصحيح خريد و فروش خون بند ناف 350

نتيجه‌گيري و نظر نهايي در خريد و فروش خون بند ناف 353

اعراض از خون بند ناف 354

مفهوم اعراض 354

واژگان مشابه 355

ابراء 355

اسقاط 356

ماهيت اعراض 356

عناصر اعراض 357

آثار اعراض 357

الف) قاعده تسليط 358

ب) سيره 359

روايات مثبيت قطع مالكيت با اعراض 359

قراين حكايت‌گر اعراض 361

جايگاه اذن در تهيه و تصرف در خون بند ناف 363

اذن در لغت 363

اذن در اصطلاح 364

شكل‌هاي تحقق اذن 366

ويژگي‌هاي اذن 367

الف) يك طرفه بودن اذن 367

ب) قابل رجوع بودن از اذن 368

ج) قابليت حق يا حكم بودن اذن 368

رابطه اذن و ضمان 368

1. اذن مقيّد به عدم ضمان 369

2. اذن مقيّد به ضمان 369

3. اذن مطلق 370

لوازم اذن 370

جمع‌بندي و نتيجه 371

جايگاه ولي (پدر) در تصرف خون بند ناف فرزند 372

رعايت مصلحت 372

ادله لزوم رعايت مصلحت 372

الف) آيه قرآن، دليل لزوم رعايت مصلحت 372

ب) مقتضاي اصل عدم ولايت 374

اشتراط عدم مفسده 374

مقتضاي جعل ولايت 374

مقتضاي جمع بين روايات 375

بررسي ديدگاه اشتراط عدم مفسده 375

ديدگاه فقيهان عامه در اشتراط مصلحت طفل در تصرفات ولي 376

درمان 379

تبيين موضوع 379

مشروعيت درمان و تشويق به آن 379

روايات تشويق‌كننده اقدام به درمان 380

1. معتبرة محمد بن مسلم 380

2. معتبرة يونس بن يعقوب 380

3. روايت حسين بن علوان 380

5. روايت اسماعيل بن حسن متطبّب 381

6. در روايت از يوسف (نسخه بدل، يونس) بن يعقوب 381

وجوب درمان در برخي موارد 384

روايت ابان بن تغلب 384

روايت مرسل 384

درمان با محرّمات 386

شبهات درمان با محرمات حتي در صورت ضرورت 387

1. معتبرة عمر بن اذينه 387

2. معتبرة حلبي 387

4. معتبرة معاوية بن عمار 388

5. روايت اسماعيل بن محمد 388

6. روايت عمر بن يزيد 388

7. روايت فائت بن طلحه (قايد بن طلحة) 388

8. روايت ابي بصير 389

9. روايت علي بن اسباط 389

10. معتبرة علي بن جعفر 390

11. روايت اسماعيل بن حسن 390

پاسخ 390

دليل حكومت قاعده اضطرار بر ادله حرمت 391

پاسخ اشکال 395

حکم درمان با ملاهي 396

ضميمه: استفتائات و مسائل مرتبط با درمان 397

حضرت امام خميني 397

مقام معظم رهبري 397

لزوم شكافتن شريان بيمار براي تشخيص پزشكي 397

ممانعت بستگان مصدوم از نجات او 398

نجات مصدوم با احتمال خطر براي امدادگر 398

ترجيح در امداد به مسلمان 398

تزاحم در امداد به مسلمانان 399

چشم پوشي از نجات مصدومين خطرساز 399

معالجه بيمار در معرض مرگ از طريق شيوه‌هاي درماني پرخطر 399

ديدگاه‌هاي آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني(ره) دربارة درمان 400

لزوم به كارگيري روش‌هاي تشخيص 400

عمل به دستورات پزشك 405

نظرات آيت‌الله العظمي تبريزي دربارة درمان 406

ديدگاه‌هاي آيت‌الله العظمي صافي گلپايگاني دربارة تشخيص و درمان 408

نظر آيت‌الله سيستاني دربارة استعمال مواد مخدر 411

نظرات آيت‌الله بهجت دربارة مسائل درمان 411

استمناء جهت درمان 411

گرفتن مني براي تشخيص بچه‌دار شدن 412

معالجه سريع و پرخطر يا كم خطر و كم اثر 412

وظيفة پزشك در صورت عدم توانايي بيمار در تهيّة دارو 413

نوشيدن مشروبات الكلي براي درمان 413

استفاده از موسيقي براي اغراض علمي و... 414

درمان از راه‌هاي غير متعارف 414

سؤالات مشترك از مراجع عظام تقليد 414

موسيقي درماني 414

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد علي سيستاني 415

پاسخ آيت‌الله العظمي ميرزا جواد تبريزي(ره) 415

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف‌الله صافي گلپايگاني 415

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت(ره) 415

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 415

رحم اجاره‌اي 417

تبيين موضوع 417

بررسي ديدگاه‌ها در زمینة رحم جايگزين 418

ديدگاه مخالفين 419

1. استناد به آيات 419

نقد استدلال به اين آيه 420

نقد استدلال به آيه 421

2. روايات 422

روايت علي بن سالم 422

بررسي سندي 422

بررسي دلالت 423

روايت پيامبر(ص) 423

بررسي سندي 424

بررسي دلالت حديث 424

3. اصل احتياط 424

4. مغايرت استفاده از رحم جايگزين با اغراض تشريع ازدواج 425

دلايل موافقان اجاره رحم 426

الف) اصل حليت 426

ب) قاعده ضرورت 427

نتيجه‌گيري 428

برخي قوانين نحوه اهداي جنين به زوج‌هاي نابارور 428

مسائل متفرع بر اجارة رحم 429

1. آثار غيرمالي مربوط به کودک ناشي از رحم اجاره‌اي 430

الف) حرمت نکاح 430

1. رابطة کودک با صاحب اسپرم 430

2. رابطة کودک با صاحب تخمک 430

3. حرمت نکاح با مادر اجاره‌اي 431

ب) حضانت 432

ج) تربيت 432

د) ولايت 432

2. آثار مالي کودک ناشي از رحم اجاره‌اي 433

الف) توارث 433

1. توارث بين صاحب اسپرم و کودک 433

2. توارث بين صاحب تخمک و کودک 433

3. توارث بين مادر جانشين و کودک 434

ب) نفقه 434

1. انفاق بين کودک و صاحب اسپرم 434

2. انفاق بين کودک و صاحب تخمک 435

3. انفاق بين کودک و صاحب رحم اجاره اي 435

ضميمه: فتاوي و ديدگاه‌هاي مراجع تقليد 437

حضرت امام خميني 437

ديدگاه‌هاي آيت‌الله فاضل لنكراني 438

اجاره رحم براي بزرگ كردن جنين ديگران 439

چند مسأله از آيت‌الله العظمي فاضل دربارة پرورش جنين در رحم زن ديگري 441

كِشت جنين در رحم زن بيگانه 441

نسبت فرزند با رحم پرورش دهنده 442

كِشت جنين در رحم حيوان 442

بارورسازي با اسپرم مرد بيگانه 442

نسبت فرزند باروري مصنوعي حرام با صاحبان اسپرم و تخمك 444

نظر آيت‌الله سيستاني دربارة رحم مصنوعي 444

نظرات آيت‌الله صافي 445

نظرات آيت‌الله مكارم دربارة انتقال جنين 445

سؤالات مشترك از مراجع عظام 446

قرار دادن نطفه اجنبي در رحم زن اجنبيه 446

پاسخ حضرت امام خميني 446

پاسخ حضرت آيت‌الله خوئي 446

پاسخ مقام معظم رهبري 446

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني 447

پاسخ حضرت آيت‌الله سيستاني 447

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 447

پاسخ حضرت آيت‌الله وحيد خراساني 447

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني 447

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 447

خريد و اجاره رحم زن ديگر 447

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني 448

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 448

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني 448

پاسخ حضرت آيت‌الله بهجت 448

نسب ناشي از تلقيح مواد غير انساني به رحم مصنوعي 448

پاسخ آيت‌الله العظمي سيدعلي خامنه اي 449

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد فاضل لنكراني(ره) 449

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 449

ژن‌درماني 451

تبيين موضوع 451

حداقل شرايط لازم براي ژن درماني اختلال ژنتيکي 452

ويژگي‌هاي ژن انتقال‌يافته 452

خصوصيات سلول هدف 452

روش‌هاي انتقال ژن 453

ناقل‌هاي ويروسي 453

ناقل‌هاي غيرويروسي 453

مخاطرات ژن درماني 454

بيماري‌هاي نامزد ژن درماني 454

پيشرفت ژن درماني در آينده 454

حكم فقهي 455

صورت‌هاي مختلف 455

اضطرار به ژن درماني 455

استفاده از ژن درماني براي تكامل بيشتر بدن در غير اضطرار 455

نقد و بررسي دليل مذکور 457

ضميمه: استفتائات و ديدگاه‌هاي مراجع تقليد 463

نظرات آيت‌الله العظمي صافي گلپايگاني دربارة ژن درماني 463

نظرات آيت‌الله مكارم دربارة ژن 464

سؤالات مشترك از مراجع عظام 464

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 465

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت(ره) 465

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 465

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد عبدالكريم موسوي اردبيلي 465

تحقيق براي بدست آوردن ژن‌هاي برتر 465

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد علي سيستاني 466

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 466

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت(ره) 466

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 466

سقط جنين 467

تبيین موضوع 467

تعريف سقط جنين در فقه 467

مفهوم ولوج روح 469

اشاره‌اي به پيشينه سقط جنين 469

ديدگاه‌ها در زمینة سقط جنين 471

ديدگاه اهل سنت 471

1. سقط جنين قبل از چهارماهگي 471

رأي اوّل: جواز مطلق 472

رأي دوم: جواز سقط نطفه 472

رأي سوم: جواز سقط مشروط 472

رأي چهارم: کراهت مطلق 473

رأي پنجم: حرمت مطلق‏ 473

2. سقط جنين پس از چهار ماهگي 473

ديدگاه فقيهان شيعه 475

الف) حكم تكليفي سقط جنين 475

ادله حرمت سقط جنين 475

آيات قرآن 475

روايات 476

ج) مرسلة شيخ مفيد از امير المؤمنين(عليه السلام) 477

حکم عقل 479

ديدگاه برگزيده 480

ادله جواز سقط جنين 480

1. حفظ جان مادر 480

2. حفظ سلامت جسمي و رواني مادر 483

3. علل اقتصادي 485

4. علل اجتماعي 486

5. زناي به تراضي، زناي به عنف و زناي با محارم 488

6. ناهنجاري‌هاي جنيني 489

نتيجه‌‌گيري و ديدگاه برگزيده 490

ب) حکم وضعي سقط جنين 491

صورت‌هاي سقط جنين 491

1. سقط عمدي جنين قبل از دميدن روح 492

2. سقط جنين بعد از دميدن روح و مرگ در رحم 494

نقد استدلال به آيات 496

استدلال به روايات در راستاي اثبات قصاص 497

ديدگاه مخالف قصاص 501

نقد ديدگاه مذکور (بيان ديدگاه برگزيده) 504

ضميمه: نظرات و استفتائات مراجع تقليد دربارة سقط جنين 506

حضرت امام خميني(قده) 506

پرسش‌هايي از حضرت امام خميني دربارة سقط جنين 507

از بين بردن نطفه بعد از استقرار در رحم 508

سقط جنين به جهت مشکلات اقتصادي يا اجتماعي 509

استفتائات و ديدگاه‌هاي مقام معظم رهبري دربارة سقط جنين 513

خارج كردن جنين 513

سقط جنين بخاطر حفظ آبرو 514

وجوب پرداخت ديه بر مباشر سقط 514

ملاك در جواز سقط جنين 514

مشروعيت سقط جنين مبتلا به تالاسمي ماژور 518

خارج كردن زود هنگام جنين از رحم مادر 520

ديدگاه‌هاي آيت‌الله فاضل لنكراني دربارة سقط جنين 520

موارد جواز سقط جنين 522

سقط جنين بعد از چهارماهگي 523

حكم سقط جنين كافر 523

احكام زني كه سقط جنين كرده 523

موارد ضرورت سقط جنين 524

عدم جواز سقط جنين بيمار و عقب مانده 525

عدم جواز سقط جنين بر غير مادر 525

وجوب ديۀ سقط جنين 526

وجوب ديۀ سقط جنين، بر مباشر 526

چند پرسش از آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني 528

ديدگاه‌هاي آيت‌الله العظمي صافي گلپايگاني در ارتباط با سقط جنين 529

سقط جنين در صورت معلوليت جنين و يقين به مرگ آن 529

سؤالات مشترك از مراجع تقليد 534

پاسخ حضرت امام خميني 534

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني 534

پاسخ حضرت آيت‌الله سيستاني 534

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 534

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي 535

پاسخ حضرت آيت‌الله بهجت 535

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم 535

سقط جنين به خاطر حفظ جان مادر 535

پاسخ مقام معظم رهبري 535

پاسخ حضرت آيت‌الله فاضل لنكراني 536

پاسخ حضرت آيت‌الله سيستاني 536

پاسخ حضرت آيت‌الله تبريزي 536

پاسخ حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني 536

پاسخ حضرت آيت‌الله بهجت 536

پاسخ حضرت آيت‌الله مكارم شيرازي 536

جواز سقط جنين ناقص الخلقه به جهت حفظ جان و جلوگيري از فشار روحي مادر و مقدار ديه آن؛ سقط جنين در صورت ناقص بودن جنين 537

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد فاضل لنكراني 537

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف‌الله صافي گلپايگاني 537

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت 538

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 538

سلول‌هاي بنيادي 539

تبيين موضوع 539

تعريف سلول‌هاي بنيادي 539

انواع سلول‌هاي بنيادي 540

1. سلول‌هاي بنيادي بالغين 540

2. سلول‌هاي بنيادي جنيني 542

3. سلول‌هاي بنيادي بافت بند ناف 543

انواع پيوند سلول‌هاي خون‌ساز 544

چشم‌انداز استفاده از سلول‌هاي بنيادي 545

بررسي حكم فقهي سلول‌هاي بنيادي 545

شبيه‌سازي 549

تبيين موضوع 549

تقسيمات شبيه‌سازي 550

شبيه‌سازي سنتي و جديد 550

شبيه‌سازي گياهي و حيواني 551

شبيه‌سازي درماني و انساني 551

بررسي ديدگاه‌ها 551

ديدگاه أهل سنت 551

ديدگاه شيعه 552

ديدگاه فقيهان دربارة شبيه‌سازي حيوانات 552

ديدگاه فقيهان دربارة شبيه‌سازي انسان 553

ادله حرمت اولي شبيه‌سازي 557

بررسي ادله فقهي قائلين به حرمت شبيه‌سازي 557

دليل اول: حرمت تغيير خلق الله 557

دليل دوم: دليل عدم مالكيت بر جسد 560

ادله حرمت ثانوي شبيه‌سازي 563

دلايل اخلاقي حرمت شبيه‌سازي 563

نقد دليل مذکور 564

پيامدهاي منفي شبيه‌سازي 565

استناد به معضلات اجتماعي براي اثبات حرمت شبيه‌سازي 570

نقد و بررسي دليل مذکور 570

بررسي دليل حكم جواز محدود شبيه‌سازي 571

بررسي دليل مذکور 572

بررسي ادلة نظريه جواز مطلق شبيه‌سازي 572

ضميمه: استفتائات و ديدگاه‌هاي مراجع تقليد 574

ديدگاه آيت‌الله خوئي دربارة شبيه‌سازي 574

ديدگاه آيت‌الله تبريزي 576

جواز شبيه‌سازي انساني 577

پاسخ آيت‌الله العظمي سيدعلي خامنه‌اي 579

ديدگاه‌هاي آيت‌الله فاضل لنكراني(قده) دربارة شبيه‌سازي 579

شبيه‌سازي انسان 579

پاسخ آيت الله فاضل لنکراني 579

پاسخ آيت الله سيستاني 579

پاسخ آيت الله تبريزي 579

پاسخ آيت الله صافي گلپايگاني 580

پاسخ آيت الله بهجت 580

پاسخ آيت الله مکارم شيرازي 580

عدم توارث در شبيه‌سازي انسان 580

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد علي سيستاني 581

پاسخ آيت‌الله العظمي لطف الله صافي گلپايگاني 581

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد تقي بهجت(ره) 581

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 582

پاسخ آيت‌الله العظمي محمد فاضل لنكراني(ره) 582

پاسخ آيت‌الله العظمي سيد علي سيستاني 582

پاسخ آيت‌الله العظمي ميرزا جواد تبريزي(ره) 582

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 582

ازدواج اشخاص متولد از شبيه سازي 583

پاسخ آيت‌الله العظمي ناصر مكارم شيرازي 583

فهرست آیات 585

فهرست روایات 589